I. Mở bài:
Giới thiệu tác giả Hồ Xuân Hương: Một nữ thi sĩ nổi tiếng của văn học trung đại Việt Nam, được biết đến với những bài thơ ngắn gọn, súc tích nhưng đầy sức biểu cảm và hàm chứa nhiều tầng nghĩa.
Giới thiệu bài thơ "Bánh trôi nước": Đây là một bài thơ nổi tiếng của Hồ Xuân Hương, qua đó tác giả thể hiện những cảm xúc sâu sắc về người phụ nữ trong xã hội phong kiến.
II. Thân bài:
1. Tình cảm của tác giả với hình ảnh "bánh trôi nước":
Hình ảnh bánh trôi nước: Tác giả sử dụng hình ảnh bánh trôi nước – một món ăn quen thuộc trong cuộc sống dân gian để làm biểu tượng cho người phụ nữ trong xã hội phong kiến.
Hình ảnh tượng trưng: Bánh trôi nước là hình ảnh tượng trưng cho thân phận người phụ nữ, mềm yếu, mỏng manh nhưng cũng đầy sức sống.
Dưới lớp vỏ bọc trắng tinh là "nước", biểu trưng cho những khổ đau, gian truân mà người phụ nữ phải chịu đựng trong xã hội.
2. Vẻ đẹp và sự thanh cao của người phụ nữ qua hình ảnh "bánh trôi nước":
Tấm lòng trong sáng, thanh khiết: Tác giả dùng hình ảnh "bánh trôi nước" để nói lên vẻ đẹp thuần khiết của người phụ nữ, không bị ô nhiễm, vẫn giữ được những phẩm chất tốt đẹp dù bị xã hội phong kiến đè nén, chèn ép.
Sự khổ đau không thể lộ ra ngoài: Dù có đau khổ, nhưng người phụ nữ không thể bộc lộ ra, vẫn phải giữ cho mình một vẻ ngoài dịu dàng, thanh thoát.
3. Sự gắn kết giữa hình ảnh bánh trôi và thân phận người phụ nữ:
Biểu tượng cho sự hy sinh, nhẫn nhịn: Người phụ nữ trong xã hội phong kiến phải luôn chịu đựng, cam chịu số phận, nhưng lại phải giữ gìn phẩm hạnh.
Lý do sâu xa: Hình ảnh bánh trôi còn ám chỉ sự cam chịu, bởi bánh trôi nước thường xuyên phải chìm trong nước – điều này giống như thân phận người phụ nữ phải luôn lặng lẽ, chịu đựng nhưng không thể tỏ ra yếu đuối, như một sự hi sinh thầm lặng.
Khác biệt giữa vẻ ngoài và nội tâm: Câu thơ "Bánh trôi nước, bánh trôi nước" lặp lại như một tiếng thở dài, thể hiện sự chịu đựng, không thể thoát khỏi tình trạng khổ đau đó.
4. Nhân cách người phụ nữ qua câu thơ "Mỏng manh" và "dù cho" (nghĩa bóng):
Mỏng manh nhưng kiên cường: Những phụ nữ dù mỏng manh, yếu đuối trong xã hội phong kiến nhưng lại có sức mạnh nội tâm to lớn, kiên cường.
Phê phán sự cam chịu: Tác giả phê phán sự cam chịu của người phụ nữ trong xã hội cũ, muốn người phụ nữ nhận ra giá trị bản thân và thoát khỏi sự áp bức, khổ đau.
5. Lời kêu gọi sự giải thoát cho người phụ nữ:
Lời khuyên, lời thúc giục: Dù bài thơ không trực tiếp kêu gọi cách mạng hay giải phóng phụ nữ, nhưng qua hình ảnh bánh trôi, Hồ Xuân Hương cũng mong muốn sự thức tỉnh trong tâm hồn của người phụ nữ để họ dám sống đúng với bản thân mình.
III. Kết bài:
Tổng kết về giá trị tư tưởng và nghệ thuật: Bài thơ "Bánh trôi nước" của Hồ Xuân Hương đã khắc họa rõ nét thân phận và vẻ đẹp người phụ nữ trong xã hội phong kiến, đồng thời thể hiện tâm tư, cảm xúc của tác giả về sự bất công mà họ phải chịu đựng.
Nghệ thuật đặc sắc: Việc sử dụng hình ảnh bánh trôi nước mộc mạc nhưng có sức biểu cảm mạnh mẽ đã giúp bài thơ trở thành một trong những tác phẩm tiêu biểu của văn học trung đại, đồng thời gợi lên nhiều suy ngẫm về thân phận con người.