Câu 1: Xác định nhân vật trữ tình trong bài thơ.
Nhân vật trữ tình trong bài thơ là người viết thư – một người đã từng gắn bó với ngõ Tạm Thương, có những kỷ niệm sâu sắc ở nơi đó. Người này bày tỏ nỗi nhớ nhung, tình cảm dành cho một thời gian đã qua và những biến đổi trong cuộc sống, qua đó thể hiện những suy tư, tình cảm của mình về Hà Nội, ngõ Tạm Thương và cuộc đời.
Câu 2: Chỉ ra những từ ngữ, hình ảnh gợi tả kỉ niệm từng gắn bó với ngõ Tạm Thương?
“Nơi ta từng đợi cơn mưa”: Gợi nhớ về những kỷ niệm ngọt ngào, những buổi chiều mưa đã qua, khi người trữ tình đợi ai đó.
“Chờ em suốt cả bốn mùa”: Tình yêu, nỗi nhớ về một người thân quen, những tháng ngày dài trôi qua ở ngõ Tạm Thương.
“Nơi người thao thức đêm đêm”: Hình ảnh người trữ tình đêm đêm trằn trọc, nhớ về người xưa, về ngõ phố cũ.
“Lắng nghe nhịp bước bên thềm, người đi”: Âm thanh của những bước chân, có thể là dấu vết của cuộc chia ly, sự ra đi.
“Buốt lòng bao cuộc chia ly”: Cảm giác xót xa khi phải chia xa, khi những kỷ niệm không thể quay lại.
Câu 3: Phân tích hiệu quả của việc sử dụng câu hỏi tu từ trong những câu thơ:
“Gặp nhau ở ngõ Tạm Thương
Mà sao nỗi nhớ vấn vương trọn đời
Mặn lòng lắm, Hà Nội ơi
Sắt son sao lại nói lời Tạm Thương?”
Câu hỏi tu từ trong đoạn thơ thể hiện nỗi bâng khuâng, day dứt của nhân vật trữ tình. Câu hỏi không cần lời đáp mà chỉ để bày tỏ nỗi lòng, sự lấn cấn trong cảm xúc.
“Mà sao nỗi nhớ vấn vương trọn đời”: Đặt ra câu hỏi về sự lưu luyến, không thể xóa nhòa kỷ niệm dù thời gian đã qua.
“Mặn lòng lắm, Hà Nội ơi”: Câu hỏi làm tăng sự đau đớn, nỗi nhớ sâu sắc, tạo cảm giác như nỗi niềm đã đọng lại trong lòng người trữ tình, không thể dứt ra được.
“Sắt son sao lại nói lời Tạm Thương?”: Câu hỏi làm nổi bật sự không hiểu, tại sao lại phải tạm biệt khi mọi thứ vẫn còn nguyên vẹn, yêu thương chưa bao giờ phai nhạt.
Câu 4: Hình ảnh ngõ Tạm Thương hiện lên như thế nào qua cảm nhận của nhân vật trữ tình?
Ngõ Tạm Thương hiện lên qua cảm nhận của nhân vật trữ tình là nơi chứa đựng bao kỷ niệm đau thương và yêu thương.
Ban đầu, ngõ Tạm Thương là nơi gắn bó mật thiết với những kỷ niệm ngọt ngào, có tiếng mưa, có sự đợi chờ, có những bước chân của người đi. Nhưng sau khi thời gian trôi qua, ngõ Tạm Thương vẫn còn đó, nhưng người xưa đã đi xa. Hình ảnh ngõ Tạm Thương qua cảm nhận của người lính là sự luyến tiếc, buồn đau về một quá khứ không thể quay lại, và là sự cô đơn khi người thân yêu không còn hiện diện.
Câu 5: Đoạn thơ sau gợi cho anh/chị suy nghĩ gì?
“Cuộc đời lắm nỗi trả vay
Vay thương trả nhớ, vay ngày trả đêm
Vay ngọn gió, trải bên thềm
Vay phố cổ, trả nỗi niềm trăm năm.
Vay tơ trả lụa, kiếp tằm
Vay thương tạm, trả nghìn năm đợi chờ.”
Đoạn thơ này gợi lên hình ảnh cuộc đời là một chuỗi những vay mượn và trả lại: mỗi cảm xúc, mỗi hành động trong đời đều có sự trao đổi, cho đi và nhận lại. Các phép so sánh như “vay tơ trả lụa, vay thương trả nhớ” khắc họa sự trân trọng và chuỗi những khổ đau mà con người phải trải qua.
Sự trả vay này không chỉ diễn ra trong một đời người mà còn có thể kéo dài trong nhiều thế hệ, như câu thơ “vay thương tạm, trả nghìn năm đợi chờ”, thể hiện rằng nỗi nhớ, sự chờ đợi không có điểm dừng, sẽ luôn hiện diện theo thời gian.


 

•