Câu 11: Đánh giá vai trò của Liên Xô trong cuộc khủng hoảng Cuba năm 1962.
Cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba năm 1962 là một trong những thời điểm căng thẳng nhất của Chiến tranh Lạnh, khi thế giới đứng trước bờ vực của một cuộc chiến tranh hạt nhân. Vai trò của Liên Xô trong cuộc khủng hoảng này rất phức tạp và có thể được đánh giá trên nhiều khía cạnh:
Nguyên nhân: Liên Xô quyết định bí mật triển khai tên lửa hạt nhân tầm trung tới Cuba với một số mục đích:
Đối trọng với Mỹ: Mỹ đã triển khai tên lửa Jupiter ở Thổ Nhĩ Kỳ, gần biên giới Liên Xô. Việc triển khai tên lửa ở Cuba được xem là một biện pháp đáp trả, tạo thế cân bằng chiến lược.
Bảo vệ Cuba: Sau cuộc xâm lược Vịnh Con Lợn thất bại của Mỹ năm 1961, Liên Xô lo ngại Mỹ sẽ tiếp tục can thiệp vào Cuba và muốn bảo vệ chính quyền cách mạng của Fidel Castro.
Nâng cao vị thế: Liên Xô muốn chứng tỏ sức mạnh và ảnh hưởng của mình trên trường quốc tế, đặc biệt là trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt với Mỹ.
Hành động: Liên Xô đã thực hiện một chiến dịch bí mật để vận chuyển tên lửa, thiết bị quân sự và chuyên gia tới Cuba. Tuy nhiên, hành động này đã bị Mỹ phát hiện.
Phản ứng của Mỹ: Mỹ đã phản ứng mạnh mẽ bằng cách áp đặt lệnh phong tỏa đường biển đối với Cuba, ngăn chặn các tàu Liên Xô tiếp cận đảo quốc này. Đồng thời, Mỹ cũng đặt lực lượng vũ trang trong tình trạng báo động cao.
Đàm phán và thỏa hiệp: Sau những ngày căng thẳng tột độ, hai bên đã đi đến thỏa hiệp. Liên Xô đồng ý rút tên lửa khỏi Cuba, đổi lại Mỹ cam kết không xâm lược Cuba và bí mật rút tên lửa khỏi Thổ Nhĩ Kỳ.
Đánh giá:
Tiêu cực:
Hành động của Liên Xô đã đẩy thế giới đến bờ vực chiến tranh hạt nhân, gây ra nguy cơ hủy diệt toàn cầu.
Việc triển khai tên lửa một cách bí mật đã làm gia tăng sự ngờ vực và căng thẳng giữa hai siêu cường.
Tích cực:
Cuộc khủng hoảng đã cho thấy sự nguy hiểm của chiến tranh hạt nhân và thúc đẩy hai bên tìm kiếm các giải pháp hòa bình.
Thỏa hiệp đạt được đã giúp ngăn chặn một cuộc chiến tranh thảm khốc và mở ra giai đoạn hòa hoãn trong quan hệ Xô-Mỹ.
Tóm lại, vai trò của Liên Xô trong cuộc khủng hoảng Cuba là một yếu tố then chốt, vừa là nguyên nhân gây ra khủng hoảng, vừa là một bên tham gia giải quyết khủng hoảng. Sự kiện này đã để lại những bài học sâu sắc về sự nguy hiểm của đối đầu quân sự và tầm quan trọng của đối thoại hòa bình.
Câu 12: So sánh quá trình tan rã của Liên Xô và các nước Đông Âu vào cuối thập niên 1980 và đầu thập niên 1990.
Mặc dù cả Liên Xô và các nước Đông Âu đều trải qua quá trình tan rã vào cuối thập niên 1980 và đầu thập niên 1990, có một số điểm tương đồng và khác biệt quan trọng:
Điểm tương đồng:
Khủng hoảng kinh tế: Cả Liên Xô và các nước Đông Âu đều gặp phải khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng, với sự trì trệ, thiếu hụt hàng hóa và mức sống suy giảm.
Áp lực cải cách: Các phong trào đòi cải cách chính trị và kinh tế diễn ra mạnh mẽ ở cả Liên Xô và Đông Âu.
Vai trò của Gorbachev: Chính sách "Perestroika" (Cải tổ) và "Glasnost" (Công khai) của Gorbachev ở Liên Xô đã tạo điều kiện cho sự thay đổi ở Đông Âu.
Ảnh hưởng của phương Tây: Phương Tây, đặc biệt là Mỹ, đã gây áp lực và hỗ trợ các phong trào dân chủ ở cả Liên Xô và Đông Âu.
Sự sụp đổ của hệ thống XHCN: Cả Liên Xô và các nước Đông Âu đều chứng kiến sự sụp đổ của hệ thống chính trị xã hội chủ nghĩa.
Điểm khác biệt:
Mức độ bạo lực: Quá trình tan rã ở Đông Âu diễn ra tương đối hòa bình, với ngoại lệ là Romania. Trong khi đó, Liên Xô tan rã một cách hòa bình về mặt chính trị nhưng lại chứng kiến các xung đột sắc tộc và ly khai ở một số nước cộng hòa.
Tính thống nhất: Liên Xô là một quốc gia đa dân tộc với nhiều nước cộng hòa cấu thành, trong khi các nước Đông Âu là các quốc gia độc lập với lịch sử và văn hóa riêng biệt. Do đó, quá trình tan rã ở Liên Xô phức tạp hơn và liên quan đến việc phân chia lãnh thổ và tài sản.
Vai trò của quân đội: Quân đội Liên Xô đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự kiểm soát ở Đông Âu trong quá khứ. Khi Liên Xô suy yếu, các nước Đông Âu nhanh chóng giành được độc lập. Trong khi đó, quân đội Liên Xô bên trong nước Nga cũng trải qua quá trình phân rã và suy yếu.
Thời gian: Quá trình tan rã ở Đông Âu diễn ra nhanh chóng hơn, chủ yếu trong năm 1989. Trong khi đó, Liên Xô chính thức tan rã vào năm 1991.