Bài thơ "Bác ơi" của Tố Hữu là một ví dụ điển hình cho thể thơ 7 chữ (trong bài còn có những câu 6 chữ). Từ việc phân tích bài thơ này, chúng ta có thể rút ra một số cách đọc hiểu thơ 7-8 chữ.
1. Hiểu biết về thể thơ:
Số chữ: Mỗi câu thơ thường có 7 chữ (hoặc 8 chữ). Tuy nhiên, trong một bài thơ 7 chữ, tác giả có thể xen kẽ một vài câu 6 chữ để tạo sự biến đổi nhịp điệu.
Vần: Vần thường được gieo ở cuối câu, có thể là vần chân (vần ở tiếng cuối của các câu thơ), vần lưng (vần ở giữa câu), hoặc vần hỗn hợp. Vần có thể là vần bằng (ví dụ: yêu, chiều, siêu) hoặc vần trắc (ví dụ: biển, đẹp, quyết). Vần trong bài "Bác ơi" thường là vần bằng.
Nhịp: Nhịp điệu trong thơ 7 chữ thường là 4/3 hoặc 3/4, tạo nên sự cân đối và hài hòa. Đôi khi có thể biến đổi nhịp điệu để diễn tả cảm xúc. Ví dụ trong "Bác ơi": "Thương cha/ thương mẹ/ thương chồng/ con" (nhịp 2/2/2/1) diễn tả sự dồn dập của tình thương.
Niêm: Niêm là sự liên hệ về thanh điệu giữa các câu thơ. Trong thơ 7 chữ, thường niêm giữa câu 1 và câu 4, câu 2 và câu 3.
2. Phân tích bài thơ "Bác ơi" để rút ra cách đọc hiểu:
Đọc diễn cảm: Đọc với giọng điệu phù hợp với nội dung và cảm xúc của bài thơ. "Bác ơi" là bài thơ thể hiện tình cảm kính yêu, xót thương vô hạn đối với Bác Hồ, vì vậy cần đọc với giọng điệu trang trọng, xúc động.
Phân tích từ ngữ, hình ảnh: Chú ý những từ ngữ được sử dụng, đặc biệt là các từ ngữ mang tính biểu cảm cao. Ví dụ trong bài "Bác ơi": "thương", "nhớ", "đau", "lòng", "nước mắt"... Các hình ảnh trong bài thơ cũng rất quan trọng, ví dụ hình ảnh "Bác nằm trong lăng", "trời xanh", "cây xanh" gợi lên không gian trang nghiêm, vĩnh hằng.
Phân tích bố cục: Bài thơ thường được chia thành các khổ, mỗi khổ có một nội dung nhất định. Cần xác định mạch cảm xúc của bài thơ, sự phát triển của tình cảm từ đầu đến cuối. "Bác ơi" có thể chia thành nhiều đoạn nhỏ, mỗi đoạn thể hiện một khía cạnh tình cảm khác nhau đối với Bác.
Tìm hiểu nội dung và ý nghĩa: Nắm bắt được nội dung chính của bài thơ, thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm. "Bác ơi" thể hiện nỗi đau xót, tiếc thương vô hạn của nhân dân Việt Nam khi Bác Hồ qua đời, đồng thời khẳng định tình cảm kính yêu, biết ơn sâu sắc đối với Bác.
Liên hệ với hoàn cảnh sáng tác: Tìm hiểu về hoàn cảnh ra đời của bài thơ để hiểu rõ hơn ý nghĩa và giá trị của nó. "Bác ơi" được Tố Hữu sáng tác sau khi Bác Hồ mất, trong bối cảnh toàn dân tộc đang vô cùng đau thương.