1. Nguồn gốc (thế kỷ III TCN - thời nhà Tần):
Tiền đề: Trước thời nhà Tần, thời kỳ Xuân Thu - Chiến Quốc (771 - 221 TCN) chứng kiến sự phân liệt của Trung Quốc thành nhiều quốc gia nhỏ, với các cuộc chiến tranh liên miên. Sự suy yếu của trung ương và sự trỗi dậy của các thế lực địa phương đã tạo tiền đề cho sự hình thành chế độ phong kiến.
Nhà Tần thống nhất: Năm 221 TCN, Tần Thủy Hoàng thống nhất Trung Quốc, chấm dứt thời kỳ Chiến Quốc và thành lập nhà Tần. Đây được coi là mốc khởi đầu của chế độ phong kiến tập quyền ở Trung Quốc. Tần Thủy Hoàng đã thực hiện nhiều cải cách quan trọng, như thống nhất văn tự, tiền tệ, đo lường, xây dựng hệ thống pháp luật chặt chẽ, chia đất nước thành các quận huyện do trung ương quản lý, củng cố quyền lực của hoàng đế.
2. Các giai đoạn phát triển chính:
Nhà Hán (206 TCN - 220 SCN): Kế thừa những thành tựu của nhà Tần, nhà Hán tiếp tục củng cố chế độ phong kiến, mở rộng lãnh thổ, phát triển kinh tế và văn hóa. Nho giáo được đề cao và trở thành hệ tư tưởng chính thống của nhà nước. Con đường tơ lụa được hình thành, thúc đẩy giao thương với phương Tây.
Thời kỳ Tam Quốc, Lưỡng Tấn, Nam Bắc Triều (220 - 589 SCN): Đây là giai đoạn phân liệt và chiến tranh liên miên, chế độ phong kiến có phần suy yếu.
Nhà Tùy (581 - 618 SCN) và nhà Đường (618 - 907 SCN): Nhà Tùy thống nhất Trung Quốc sau thời kỳ phân liệt. Nhà Đường tiếp tục phát triển và đưa chế độ phong kiến lên đỉnh cao. Kinh tế, văn hóa, xã hội phát triển rực rỡ, lãnh thổ được mở rộng. Thời Đường được coi là thời kỳ hoàng kim của chế độ phong kiến Trung Quốc.
Nhà Tống (960 - 1279 SCN): Kinh tế tiếp tục phát triển, đặc biệt là thương mại và thủ công nghiệp. Tuy nhiên, nhà Tống phải đối mặt với các mối đe dọa từ bên ngoài, như Liêu, Kim, Tây Hạ.
Nhà Nguyên (1271 - 1368 SCN): Do người Mông Cổ thành lập, đây là triều đại ngoại tộc đầu tiên cai trị toàn bộ Trung Quốc.
Nhà Minh (1368 - 1644 SCN): Khôi phục lại sự cai trị của người Hán. Kinh tế, văn hóa tiếp tục phát triển.
Nhà Thanh (1644 - 1912 SCN): Do người Mãn Thanh thành lập, đây là triều đại phong kiến cuối cùng của Trung Quốc. Đến cuối thế kỷ XIX, chế độ phong kiến suy yếu do sự xâm lược của các nước phương Tây và các cuộc khởi nghĩa nông dân.
3. Đặc điểm chung của chế độ phong kiến Trung Quốc:
Chế độ quân chủ chuyên chế: Hoàng đế có quyền lực tối cao, nắm giữ mọi quyền hành.
Hệ thống quan lại: Bộ máy quan lại phức tạp, được tuyển chọn thông qua các kỳ thi (như khoa cử).
Nho giáo: Hệ tư tưởng chính thống, chi phối đời sống tinh thần và đạo đức của xã hội.
Kinh tế nông nghiệp: Nông nghiệp là ngành kinh tế chủ đạo.
Phân chia giai cấp: Xã hội phân chia thành nhiều giai cấp, với địa chủ và nông dân là hai giai cấp chính.
4. Sự suy tàn và sụp đổ:
Từ cuối thế kỷ XIX, chế độ phong kiến Trung Quốc bắt đầu suy yếu do nhiều nguyên nhân:
Sự xâm lược của các nước phương Tây.
Sự mục nát của bộ máy nhà nước.
Các cuộc khởi nghĩa nông dân.
Năm 1911, cuộc Cách mạng Tân Hợi đã lật đổ nhà Thanh, chấm dứt chế độ phong kiến ở Trung Quốc và mở ra một kỷ nguyên mới.