Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp bùng nổ vào năm 1946 có nguyên nhân sâu xa và nhiều yếu tố tác động. Dưới đây là những lý do chính dẫn đến sự kiện quan trọng này:

Pháp xâm lược Việt Nam từ giữa thế kỷ XIX và đã áp đặt một chính quyền thực dân tàn bạo, bóc lột tài nguyên, sức lao động và của cải của nhân dân Việt Nam. Dưới ách thống trị của thực dân, nhân dân Việt Nam phải sống trong cảnh nghèo khổ, nô lệ, và bị áp bức về mọi mặt. Chính quyền thực dân Pháp đã triển khai nhiều chính sách hà khắc, đàn áp những phong trào kháng chiến của nhân dân, làm dấy lên một làn sóng phản kháng mạnh mẽ.

Ngay từ cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX, phong trào yêu nước chống thực dân đã nở rộ với những lãnh tụ như Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh, và đặc biệt là Nguyễn Ái Quốc (Hồ Chí Minh). Phong trào cách mạng này đã thu hút một lực lượng lớn quần chúng, đặc biệt là tầng lớp trí thức và công nhân, góp phần làm dấy lên tinh thần đấu tranh giành độc lập tự do.

Cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai (1939-1945) đã làm thay đổi cục diện chính trị thế giới. Sau khi Pháp thất bại trong chiến tranh, chính quyền thực dân Pháp tại Đông Dương bị suy yếu. Nhật Bản, trong suốt cuộc chiến, đã chiếm đóng Đông Dương từ năm 1940 đến 1945. Tuy nhiên, khi Nhật đầu hàng vào năm 1945, Pháp tìm cách khôi phục quyền kiểm soát tại Việt Nam, nhưng lại gặp phải sự phản kháng quyết liệt từ phía nhân dân và các lực lượng cách mạng.

Mùa Thu Cách mạng năm 1945, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông Dương và Hồ Chí Minh, nhân dân Việt Nam đã lật đổ chính quyền phong kiến và giành chính quyền. Ngày 2 tháng 9 năm 1945, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được thành lập. Tuy nhiên, ngay sau đó, thực dân Pháp đã cố gắng trở lại và chiếm lại các vùng lãnh thổ, trong đó có Hà Nội. Chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, do Chủ tịch Hồ Chí Minh lãnh đạo, đã quyết định kháng chiến để bảo vệ độc lập, tự do, và chính quyền cách mạng.

Sau khi chiến tranh kết thúc, Việt Nam và Pháp ký Hiệp định sơ bộ ngày 6 tháng 3 năm 1946, trong đó Pháp công nhận quyền tự chủ của Việt Nam, đồng thời cam kết rút quân ra khỏi các vùng miền Bắc. Tuy nhiên, ngay sau đó, Pháp không thực hiện đúng cam kết và tiến hành các hành động quân sự nhằm khôi phục quyền kiểm soát tại miền Bắc. Điều này đã khiến cho mối quan hệ giữa hai bên trở nên căng thẳng.

Khi các điều kiện hòa bình không còn, và những hành động xâm lược của Pháp ngày càng quyết liệt, cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp đã chính thức nổ ra vào ngày 19 tháng 12 năm 1946, khi Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa quyết định phát động cuộc kháng chiến toàn quốc chống Pháp.

Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp bùng nổ là kết quả của sự kết hợp giữa những nguyên nhân sâu xa từ chế độ thực dân áp bức, sự phát triển mạnh mẽ của phong trào cách mạng yêu nước, tình hình quốc tế thay đổi, và những vi phạm của Pháp đối với các cam kết hòa bình. Cuộc kháng chiến này trở thành cuộc chiến đấu giành độc lập dân tộc, bảo vệ nền tự do và chủ quyền quốc gia của nhân dân Việt Nam.