Những năm gần đây, vùng biển Đông Á thường xảy ra các vụ va chạm giữa tàu bán quân sự, hải quân, cảnh sát biển và các chủ thể dân sự khác. Điều này khiến giới nghiên cứu và hoạch định chính sách lo ngại về nguy cơ leo thang nghiêm trọng trong khu vực. Bài viết lập luận rằng các bất ổn cường độ thấp sẽ xảy ra trong tranh chấp biển hoặc cạnh tranh sức mạnh trên biển; tuy nhiên, ít có khả năng tạo ra chu kỳ leo thang kéo dài bởi đặc điểm của môi trường chiến lược biển. Các vùng biển có đặc trưng chiến lược riêng, bao gồm bản chất của mối đe dọa chiến lược tiềm tàng, tốc độ phản ứng và sự quy kết trách nhiệm. Những đặc tính này làm giảm nguy cơ leo thang và giúp chiến lược hạ nhiệt căng thẳng thành công hơn. Những phát hiện này chứng minh các vùng biển ở Đông Á ổn định hơn so với những gì chúng ta hình dung.
Ở các vùng biển Đông Á, tranh chấp quyền kiểm soát các đảo, phạm vi và việc phân định ranh giới các quyền tài phán biển, các quyền và nghĩa vụ của tàu quân sự trong vùng biển thuộc quyền tài phán luôn tồn tại cùng vấn đề chủ nghĩa dân tộc và lo ngại về cạnh tranh giữa các cường quốc. Các động thái và sự hiện diện ngày càng tăng của Trung Quốc ở vùng biển chiến lược này làm đảo lộn hiện trạng sau Thế chiến II và thay đổi các động lực giúp duy trì sự ổn định khu vực. Điều này, cùng với sự bất định chính trị và chiến lược bắt nguồn từ việc ông Donald Trump đắc cử Tổng thống Mỹ, làm gia tăng quan ngại về nguy cơ leo thang xung đột trên biển.Những bất ổn thể hiện qua sự cạnh tranh gay gắt giữa các chủ thể dân sự, chấp pháp và hải quân (trong nội bộ các nước và bên ngoài) nhằm khẳng định hoặc cạnh tranh quyền lợi về kinh tế và lưu thông trên biển. Bình luận thực tế này, Tư lệnh Bộ chỉ huy Thái Bình Dương của Mỹ Đô đốc Harry B. Harris tuyên bố khu vực “đối mặt với nguy cơ tính toán sai lầm leo thang thành xung đột không ai mong muốn, ở một khu vực có ý nghĩa sống còn đối với sự thịnh vượng toàn cầu”.
Nhìn bên ngoài, với việc công khai các va chạm trên biển, những lo ngại trên là có cơ sở. Nhiều nghiên cứu chỉ ra xu hướng leo thang trong vấn đề kiểm soát lãnh thổ, bao gồm các đảo tranh chấp Tuy nhiên, nguy cơ leo thang bắt nguồn từ các vụ việc trên biển và tác động chiến lược vẫn chủ yếu là hiện tượng.Bằng cách tập trung phân tích các sự cố trên biển, bài viết lập luận trong phạm vi các yêu sách đối lập về quyền tài phán biển hoặc các vùng biển có cạnh tranh chiến lược, chúng ta không nên kỳ vọng các chủ thể dân sự, quân sự, chấp pháp tương tác một cách hòa bình. Tuy nhiên, các hành động vô tình, không chủ đích hoặc thậm chí cố ý dẫn đến va chạm giữa các đối thủ cạnh tranh sẽ không kích hoạt chu kỳ leo thang kéo dài hoặc mở màn cho một cuộc xung đột lớn trên biển hoặc đất liền. Thay vào đó, những sự kiện như vậy cần được coi là hệ quả có thể có từ các hoạt động ở khu vực biển tranh chấp. Tóm lại trên biển, ngưỡng ổn định tại các khu vực tranh chấp khá thấp, do đó có thể xảy ra sự cố leo thang; tuy nhiên, các chu kỳ leo thang hoặc xung đột kéo dài, bao gồm chiến tranh trên biển, ít xảy ra sau các vụ việc như vậy.