“Lặng lẽ Sa Pa” là một truyện ngắn rất thành công với nghệ thuật xây dựng nhân vật. Truyện ngắn là kết quả chuyến đi thực tế cuối cùng ở Lào Cai của tác giả, được in năm 1977 trong tập “Giữa trong xanh”, qua đó ca ngợi hình ảnh những người lao động bình thường, tiêu biểu là anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lý địa cầu trên đỉnh Yên Sơn cao 2600m và ý nghĩa của những công việc thầm lặng. Tình huống của truyện là cuộc gặp gỡ thình cờ của anh thanh niên làm việc một mình ở trạm khí tượng với bác lái xe và hai hành khách trên chuyến xe ấy – ông họa sĩ già và cô kĩ sư trẻ lên thăm trong chốc lát nơi ở và nơi làm việc của anh thanh niên. Tình huống gặp gỡ này tuy rất bình thường nhưng lại là cơ hội thuận tiện để nhân vật chính là anh thanh niên được hiện ra không chỉ qua lời tự giới thiệu qua chính anh mà còn qua cách quan sát, nhìn nhận, đánh giá của nhiều nhân vật khác. Nhờ có vậy mà truyện ngắn đã dễ dàng xây dựng lên một hình tượng anh thanh niên thật tự nhiên, đa chiều, theo nhiều điểm nhìn. Trong truyện ngắn này, bằng cách sử dụng kết hợp giữa tự sự, trữ tình và bình luận, tác giả như viết lên một bài thơ với chất thơ bàng bạc trong toàn truyện, từ phong cảnh hết sức thơ mộng đến hình ảnh con người sống và làm việc trong cái lặng lẽ mà không hề cô độc. Chính vì vậy, “Lặng lẽ Sa Pa” được đánh giá là một truyện ngắn hết sức thành công của Nguyễn Thành Long.

Truyện ngắn Bến quê (in trong tập truyện Bến quê xuất bản năm 1985) là một trong những tác phẩm tiêu biểu trong chặng đường sáng tác sau 1975 của Nguyễn Minh Châu. Viết thiên truyện này(1), nhà văn đã gửi gắm những suy ngẫm trải nghiệm sâu sắc của mình về con người và cuộc đời. Với bút pháp miêu tả tâm lí tinh tế, nghệ thuật xây dựng hình ảnh giàu tính biểu tượng, tạo dựng tình huống độc đáo, lối trần thuật theo dòng tâm trạng nhân vật, chắc chắn(2) tác phẩm sẽ còn đọng mãi trong lòng những người yêu vẻ đẹp văn chương, thích thú với những tìm tòi, thử nghiệm mới mẻ.
Khởi ngữ: (1),(2)

Bến quê" là một truyện ngắn xuất sắc của nhà văn Nguyễn Minh Châu gửi gắm một triết lí giản dị mà sâu sắc. Truyện được xây dựng nên một tình huống nghịch lí – Nhĩ là một con người từng đi muộn nơi nhưng cuối đời lại bị buộc chặt vào giường bệnh. Có lẽ, chỉ trong tình huống ấy, Nhĩ mới phát hiện ra vẻ đẹp bình dị và đầy quyến rũ của vùng đất bên kia sông Hồng, và anh mới cảm nhận hết tình cảm thân thương của người vợ trong những ngày bệnh tật... tất cả được nhà văn thể hiện qua những lời văn tinh tế, giàu hình ảnh mà tràn đầy cảm xúc. Đọc "Bến quê", ta không phải đọc qua một lần mà hiểu được, ta phải suy tư, nghiền ngẫm qua từng câu từng chữ của nhà văn.