Giới thiệu câu tục ngữ: Trong cuộc sống từ xưa đến nay, con người luôn không ngừng nỗ lực để chạm tay vào tri thức, để cống hiến cho đời, nhưng bên cạnh đó còn nhiều người phụ thuộc vào người khác, Từ đó mà ông cha ta đã có câu “Ăn cỗ đi trước, lội nước theo sau”

• Giải thích nghĩa đen câu tục ngữ

• Đi ăn cỗ: Người tới trước sẽ được phần ngon, đầy đủ nhất, người tới sau sẽ chịu nhiều thiệt thòi
• Lội nước: Người đi trước sẽ gặp nhiều nguy hiểm, người đi sẽ sẽ tránh và biết được những nguy hiểm trước mắt

• Giải thích nghĩa bóng câu tục ngữ

• Lên án những người có lối sống thực dụng
• Lên án những người đứng lên nhờ sức người khác, những người đi ngược lại đạo lí của xã hội
• Trách nhiệm của bản thân mỗi người
• Hài lòng với những gì mình có được
• Phê phán, lên án những con người đi ngược lại đạo lí xã hội
• 3. Kết bài:

  Cảm nghĩ của bản thân: Qua câu tục ngữ cho ta thấy được hai quan niệm sống vô cũng hữu ích còn được lưu truyền từ đời này sang đời sau và sẽ mãi mãi là lời dạy bổ ích nhất cho thế hệ hiện tại cũng như trong tương lai.

  II. Bài tham khảo

  Trong cuộc sống từ xưa đến nay, con người luôn không ngừng nỗ lực để chạm tay vào tri thức, dung sức lực trí tuệ của bản thân để cống hiến cho đời, nhưng bên cạnh những sự nỗ lực đó là một bộ phận không nhỏ những người chỉ dựa vào sức lực của người khác mà đi lên, những lúc hưởng thụ thì luôn tiên phong có mặt trước, đến lúc khó khăn hoạn nạn lại đùn đẩy trách nhiệm, né tránh những bất lợi cho bản thân mình. Từ đó mà ông cha ta đã có câu “Ăn cỗ đi trước, lội nước theo sau”

   Đúng vậy, câu tục ngữ mang một ý nghĩ vô cùng sâu sắc, đối với mỗi người có một cách tiếp cận và suy nghĩ khác nhau về câu tục ngữ. Trước tiên xét về nghĩa đen, câu tục ngữ cho ta thấy được những sự việc vô cùng quen thuộc trong đời sống xã hội của con người, khi được mời đi ăn cỗ những người chủ động thời gian tới sớm sẽ được ngồi chỗ tốt đẹp nhất, được ăn những phần ngon 

  nhất, thức ăn đầy đủ, ngon lành, không phải tranh giành hay lo đói bụng nhưng những người đến sau chắc chắn sẽ bị thiệt thòi hơn rất nhiều. Còn về vấn đề lội nước, chắc chắn ai cũng hiểu rõ ràng trong vấn đề này, những người đi trước sẽ không biết phía trước mình có những gì, sẽ không thể lường trước được sự nông sâu hay nguy hiểm gì đang tồn tại ở phía trước, nhưng nếu là theo sau sẽ không phải lo vấn đề đấy, sẽ có thể tránh những chỗ nguy hiểm mà người đi trước gặp phải, sẽ có quãng đường thuận lợi vô cùng.
    Nhưng hàm ý của câu tục ngữ mà ông cha ta gửi gắm không chỉ dừng ở đó, nó còn bao hàm một ý nghĩa sâu xa hơn thế rất nhiều, câu tục ngữ muốn nhắc tới những kẻ có lối sống tham lam thực dụng, ích kỉ, những kẻ nắm bắt lấy thời cơ để hớt tay trên của mọi người, vơ vét của cải tiền tài vật chất về cho riêng mình để hưởng lợi, khi gặp khó khăn sẽ tìm cách đùn đẩy hết tất cả trách nhiệm cho người khác gánh hộ bản thân mình. Đây là một lối sống đáng lên án vô cùng trong xã hội của 

  chúng ta, cách sống đi ngược lại với đạo lí của dân tộc, đi ngược lại với thuần phong mĩ tục của con người Việt Nam, nhưng những con người như thế vẫn còn tồn tại, không những thế họ còn phát triển và giàu có hơn bất kì người nông dân chăm chỉ nào. Họ dùng sự ranh mãnh tinh quái của mình để chiếm đoạt mồ hơi nước mắt của những con người chân chất thật thà.

    Từ đó mỗi người trong chúng ta cần nhận thức vấn đề đúng đắn nhất, đã có người từng nói “Mọi cố gắng đều sẽ được bù đắp” điều này là hoàn toàn đúng trong hoàn cảnh hiện nay, chúng ta cần biết tự đứng trên đôi chân của mình, dùng trí tuệ tài này của bản thân để lao động, cống hiến mà có được thành quả, cùng với đó là biết cách hài lòng với những gì mà mình đã có được. Phê phán lên án một cách gay gắt đối với những người có lối sống ích kỉ, phụ thuộc vào sức lực của người khác, bản thân lười nhác muốn ngồi mát ăn bát vàng.

    Qua câu tục ngữ cho ta thấy được hai quan niệm sống vô cũng hữu ích còn được lưu truyền từ đời này sang đời sau và sẽ mãi mãi là lời dạy bổ ích nhất cho thế hệ hiện tại cũng như trong tương lai.

Nghĩa tường minh của câu tục ngữ này tương đối dễ hiểu bởi nó nêu lên hai sự việc khá quen thuộc trong đời sống hằng ngày. Thường thường, nếu được mời đi ăn cỗ (dự đám giỗ, đám tiệc...), người đi trước (đến sớm) sẽ được chủ nhân mời ngồi chỗ tốt ở bàn trên, mâm trên, thức ăn đầy đủ, ngon lành. Ai chậm chân đến sau tất nhiên sẽ thiệt thòi hơn. Còn lội nước thì đi sau để còn biết nông sâu ra sao mà tránh, vì đi trước sẽ không lường được nguy hiểm.
 
   Nhưng câu tục ngữ không dừng ở đó. Nó nêu lên quan điểm sống thực dụng của những kẻ tham lam và ích kỉ. Khỉ hưởng thụ, họ sẽ có mặt đầu tiên để tranh giành quyền lợi, vơ vét phần hơn về mình. Khi cảm thấy có sự bất trắc, không thuận lợi cho bản thân thì né tránh, nhất là lúc gian nan, vất vả, nguy hiểm thì chẳng thấy mặt họ đâu.
 
Đây là quan điếm sống của kẻ cơ hội. Họ chỉ giành thuận lợi về mình và đẩy khó khăn, vất vả, thậm chí hiểm nguy cho người khác. Đó là cách sống đi ngược lại với đạo lí dân tộc. Chúng ta thử suy ngẫm xem: nếu ai cũng có cách sống như vậy thì sẽ ra sao? Xã hội loài người được phát triển như ngày nay là do công sức của bao thế hệ xây dựng, vun đắp. Những sản phẩm vật chất, tinh thần to lớn là kết quả của mồ hôi, nước mắt, thậm chí cả xương máu của nhiều người đổ xuống mới có được. Rõ ràng là phải có cống hiến trước rồi mới có quyền hưởng thụ.
 
Cách sống trên không phải là cách sống của con người chân chính. Nó chỉ là sự ranh mãnh, láu cá vặt. Nó dễ dàng đẩy con người ta đến những hành vi tội lỗi, vô trách nhiệm, dối trá, lừa gạt... Những kẻ sống theo kiểu này khó có thể làm nên sự nghiệp lớn vì thiếu hẳn nền tảng đạo đức là tấm lòng nhân ái, dám hi sinh vì người khác. Trước sau thì cái bản chất cơ hội, ích kỉ của họ sẽ bộc lộ và họ sẽ bị dư luận lên án, mọi người xung quanh coi thường và xa lánh.
 
Vậy thì sống thế nào mới là đúng đắn nhất?
 
Sinh thời, Bác Hồ đã dạy chúng ta cách sống: Mình vì mọi người, mọi người vì mình. Quan điểm này của Bác là sự kế thừa có sáng tạo quan điểm tiến bộ của Nguyễn Trãi - vị anh hùng dân tộc: “Tiên thiên hạ chi ưu nhi ưu, hậu thiên hạ chi lạc nhi lạc” (Lo trước mọi người, vui sau mọi người). Mình hãy cứ lo cống hiến cho quyền lợi chung trước đã thì mọi người tất cả sẽ quan tâm đến mình. Nếu ai cũng coi làm việc, cống hiến cho gia đình và xã hội là mục đích sông, là hạnh phúc của bản thân, biết gắn quyền lợi cá nhân với quyền lợi cộng đồng thì cách sống ích kỉ, tiêu cực sẽ bị đẩy lùi và xã hội sẽ ngày càng tốt đẹp hơn.
 
   “Ăn cỗ đi trước, lội nước đi sau” là quan điểm sông cá nhân ích kỉ không thể chấp nhận. Thái độ của nhân dân ta đối với cách sống này là phê phán và lên án. Trong hoàn cảnh đổi mới hiện nay, đất nước ta, nhân dân ta đang rất cần đến đội ngũ đông đảo của những người dám nghĩ, dám làm, đi đầu trong mọi lĩnh vực khó khăn, gian khổ nhất. Đội ngũ ấy chính là lực lượng rường cột của đất nước - thế hệ thanh niên có đức có tài. Mỗi chúng ta hãy tự rèn luyện cho mình một quan điểm đúng đắn về cống hiến và hưởng thụ, một lí tưởng sống đẹp đẽ trở thành người hữu ích cho xã hội.