“Cuộc chia tay của những con búp bê” là một truyện ngắn cảm động nhà văn Khánh Hoài đã phơi bày ra các vấn đề bức xúc của xã hội và gia đình khi các bậc cha mẹ đã thiếu trách nhiệm, vô tình đẩy con cái vào cảnh bất hạnh, éo le. Đồng thời nhà văn cũng bộc lộ nỗi đau xót đối với hai anh em Thành nói riêng hay những đứa trẻ chẳng may rơi vào cảnh bất hạnh nói chung.

     Nhân vật Thành cũng chính là nhân vật kể chuyện, Thành và Thủy là hai anh em, họ đều rất đau lòng khi bố và mẹ chia tay, gia đình tan vỡ. Vốn là một người anh rất thương em, gắn bó với nhau thân thiết, Thành chiều chuộng và luôn nhường nhịn em hết mực. Khi phải chia tay đứa em gái yêu quý Thành đã rất khổ tâm, cậu bé “cứ phải cắn chặt môi để khỏi bật lên tiếng khóc to”.

     Thành là một cậu bé sống nội tâm, dù đứng trước hoàn cảnh chia li tình thương nhưng cậu vẫn cố giấu nỗi buồn trong lòng, biết rằng xa nhau em Thủy cũng rất đau khổ, để an ủi em, Thành kéo em ngồi xuống và khẽ vuốt lên mái tóc. Từng cử chỉ nhẹ nhàng nhưng cũng chứa đầy tình thương. Trước khung cảnh quen thuộc, cảnh vật vẫn như ngày hôm qua mà hôm nay anh em Thành lại phải chịu tai họa giáng xuống. Thành cảm nhận rằng thiên nhiên vẫn tươi đẹp, cuộc sống vẫn nhộn nhịp nhưng trái ngược trong lòng cậu bé là nỗi buồn và nỗi bất hạnh trước tai họa bất ngờ ập xuống.

     Rồi khi sắp phải xa nhau, những kỉ niệm êm đẹp của tình anh em bỗng sống dậy mạnh mẽ trong tâm trí Thành. Nhớ về cuộc sống của một gia đình khá giả, hai anh em rất thương nhau, em gái còn rất ngoan và khéo tay “Hồi còn học lớp năm, có lần tôi đi đá bóng…em đã mang kim chỉ ra tận sân vận động. Nó bảo: Anh cởi áo ra, em vá lại cho. Em vá khéo mẹ không biết được đâu”. Nghĩ về em gái, Thành có chút ân hận vì chính bản thân mình đã mải chơi, ít khi để tới em rồi Thành quyết định “chiều nào tôi cũng đi đón em. Chúng tôi nắm tay nhau vừa đi vừa trò chuyện”.

     Thành không muốn chấp nhận hiện thực phải xa em, cậu ước rằng đây chỉ là giấc mơ. Rồi khi Thành đến lớp cùng với Thủy, sau khi cùng em chia tay trường lớp, Thành sững sờ trước và kinh ngạc khi thấy mọi người đi lại bình thường, nắng vẫn vàng ươm trùm lên cảnh vật. Thành không thể giải thích được tại sao trong khi mọi người và mọi việc vẫn đang diễn ra bình thường ngoài kia mà chỉ riêng hai anh em lại phải chịu đựng sự mất mát, chia li đau khổ đến thế. Sự tương phản ấy đã phần nào khắc họa rõ nét tâm trạng xót xa, cay đắng trong tâm trạng của Thành.

     Khi phải chia tay, Thành đã hứa với em mình rằng không bao giờ để hai con búp bê ngồi cách xa nhau “Tôi mếu máo trả lời và đứng chôn chân xuống đất nhìn theo cái bóng bé nhỏ liêu xiêu của em tôi trèo lên chiếc xe”. Sự thật là Thành đã phải xa em, và Thành như đành cam chịu, chết lặng trước khoảnh khắc chia li ấy, cậu không thể làm gì để thay đổi được hiện thực, dù còn quá nhỏ nhưng cậu đành phải tự mình kiên cường chấp nhận sự đau thương đó.

     Nhân vật Thành đã cho người đọc cảm nhận rõ từng trạng thái cảm xúc, giúp cho người đọc dường như đang thực sự chứng kiến sự việc, thấu hiểu nội tâm nhân vật và đồng cảm sẻ chia với nhân vật. Thành đã làm nên sức cuốn hút và sự lôi cuốn, hấp dẫn của câu chuyện, mà có lẽ đó không chỉ là sự cuốn hút đối với các bạn trẻ mà ngay cả đối với các bậc phụ huynh cũng đáng phải suy nghĩ.

 Qua truyện Cuộc chia tay của những con búp bê, người đọc không chỉ cảm nhận được nỗi đau trong tâm hồn Thủy, đó là còn những tổn thương sâu sắc của Thành khi chứng kiến những đổ vỡ của gia đình.

     Thành là một người anh trai rất mực yêu thương và chiều chuộng em gái. Trước giây phút phải chia xa, những kỉ niệm về tuổi thơ của hai anh em lại ùa về. Thành lớn lên trong cuộc sống hạnh phúc bên bố mẹ và em gái. Thành và em rất yêu thương nhau, luôn quan tâm và bảo vệ lẫn nhau. Chiều nào em cũng đi đón Thủy đi học và hai anh em. Khi thấy em gái khâu áo cho mình, Thành bỗng tháy ân hận khi mải chơi với bạn mà không để ý đến em. Đó là tình cảm anh em thật đáng trân trọng bởi không có tình cảm nào đáng quý hơn tình thân thiết ruột thịt trong gia đình.

     Thành còn là cậu bé sống nội tâm và có trái tim yêu thương sâu sắc. Tình cảm cha mẹ rạn nứt, hai anh em chia đôi theo bố và mẹ. Tác giả đã rất khéo léo lựa chọn ngôi kể là nhân vật Thành, để em chứng kiến mọi chuyện xảy ra trong một nỗi đau như khứa sâu vào tâm hồn đứa trẻ mới lớn. Khi biết Thủy khóc nức nở trong đêm, Thành đã “cắn chặt môi để khỏi bật lên tiếng khóc to” thế nhưng “nước mắt cứ tuôn ra như suối”. Thành không muốn để em gái nghe thấy tiếng khóc của mình, em muốn tỏ ra mạnh mẽ để làm chỗ dựa cho Thủy trong lúc này. Nhưng những giọt nước mắt trào ra như tận cùng của nỗi đau, em thấu hiểu được sự mất mát trong tâm hồn khi cuộc chia xa này có thể là mãi mãi. Và rồi em ngồi lặng im bên Thủy trong buổi sáng sớm, bởi em chỉ muốn tranh thủ từng phút giây được ở bên em gái. Khi mẹ yêu cầu phải chia đồ chơi, Thành đã nhường hết cho em gái. Hai anh em đùn đẩy cho nhau vì không ai muốn những món đồ chơi phải xa cách như chúng. Thành cố tỏ ra vui vẻ nhưng em cũng đã khóc, khóc khi chứng kiến đứa em nhỏ tội nghiệp đau đớn khi phải chia lìa. Tác giả đã hai lần nhắc đến khung cảnh khi hai anh em ngồi lặng im trong buổi sáng sớm và khi ra khỏi lớp học, đó là cảnh vật vẫn vui tươi và dòng người qua lại vẫn như ngày thường. Dường như chẳng có ai có thể cảm nhận nỗi đau, sự mất mát trong lòng hai đứa trẻ, chúng cô đơn và yếu đuối giữa cuộc sống rộng lớn này.

     Nhưng dù kiên cường và mạnh mẽ chịu đựng đến đâu, trước giờ phút chia tay em gái và mẹ, Thành đã không thể kìm nén nổi những cảm xúc dâng lên trong lòng. Em khóc nấc lên, nước mắt trào ra. Giọt nước mắt cay đắng của trẻ thơ khiến chúng ta không khỏi xót xa. Vì những sai lầm, ích kỉ của người lớn khiến các em phải chịu nỗi đau thương và mất mát quá lớn trong tâm hồn.

     Nhân vật Thành đã cho người đọc cảm nhận rõ từng trạng thái cảm xúc, giúp cho người đọc dường như đang thực sự chứng kiến sự việc. Những tâm trạng, cảm xúc của em khiến chúng ta thấy được nỗi đau trong tâm hồn cậu bé khi phải chia li em gái và chứng kiến sự đổ vỡ của gia đình. Qua đó, tác giả như muốn gửi gắm đến mọi người lời nhắn nhủ, hãy trân trọng và gìn giữ hạnh phúc gia đình bởi đó là điểm tựa và bến đỗ bình yên của mỗi người.