1. Môi trường là gì?
1.1. Định nghĩa môi trường là gì?

Theo luật bảo vệ môi trường của Việt Nam “Môi trường bao gồm các yếu tố tự nhiên và yếu tố vật chất nhân tạo quan hệ mật thiết với nhau, bao quanh con người, có ảnh hưởng tới đời sống, sản xuất, sự tồn tại, phát triển của con người và thiên nhiên”.

1.2. Có mấy loại môi trường?

Theo chức năng, môi trường sống của con người được chia thành 4 loại:

- Môi trường tự nhiên: Gồm các nhân tố tự nhiên như ánh sáng mặt trời, đất, nước, không khí,…

- Môi trường xã hội: Là tổng thể các môi quan hệ của con người với nhau như các điều luật, quy định, thể chế chính trị- xã hội,….

- Môi trường nhân tạo bao gồm các yếu tố do con người tạo nên như nhà cửa, các công trình công cộng,….

Ngoài ra, người ta cũng có thể phân chia môi trường dựa vào đặc tính của nó như sau:

- Môi trường trong đất

- Môi trường nước

- Môi trường không khí, trên mặt đất

- Môi trường sinh vật

 

Các loại môi trường hiện nay

2. Ô nhiễm môi trường là gì?

Ô nhiễm môi trường là hiện tượng môi trường tự nhiên bị bẩn, đồng thời các tính chất vật lý, hóa học, sinh học của môi trường bị thay đổi gây ảnh hưởng xấu tới sức khỏe con người và các sinh vật khác.

Các loại ô nhiễm môi trường hiện nay được phân ra theo những hình thức sau:

- Ô nhiễm môi trường đất

- Ô nhiễm môi trường nước

- Ô nhiễm môi trường không khí

3. Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường
3.1. Ô nhiễm môi trường do các yếu tố tự nhiên

- Sạt lở đất đồi núi, bờ sông cuốn vào dòng nước bùn, đất, mùn,... làm giảm chất lượng của nước.

- Khói bụi từ sự phun trào núi lửa theo nước mưa rơi xuống.

 

Cận cảnh núi lửa đang phun trào dữ dội ở Chile

- Ô nhiễm môi trường nước cũng là do sự hòa tan nhiều chất muối khoáng có nồng độ quá cao, trong đó có chất gây ung thư như Asen, Fluor và các chất kim loại nặng…

- Sự phân hủy xác các sinh vật sống thành chất hữu cơ bị ngấm xuống đất, lâu dần ngấm tới mạch nước ngầm, hoặc xác chết các sinh vật trôi nổi cũng khiến nguồn nước bị ô nhiễm trực tiếp. Đặc biệt, với một hệ thống nối liền của các dòng chảy ao hồ, kênh rạch,...khi các thiên tai, thảm họa thiên nhiên xảy ra như lũ lụt, mưa bão,...rác thải sẽ dễ dàng bị cuốn trôi và phát tán nhanh chóng, khó khống chế.

3.2. Ô nhiễm môi trường do tác nhân con người
3.2.1. Từ sinh hoạt hàng ngày

- Hàng ngày, con người sử dụng nước cho rất nhiều hoạt động khác nhau, từ các cá nhân đến các cơ quan, khách sạn, nhà hàng, bệnh viện.

 

Nước thải không qua xử lý được xả trực tiếp ra hệ thống sông hồ

- Nước từ các hoạt động này đều chứa các chất thải với thành phần dễ phân hủy, dầu mỡ, chất rắn, vi khuẩn  thường không được xử lý mà thải trực tiếp ra các ao, hồ, sông,...

3.2.2. Từ các loại chất thải nông nghiệp

- Các chất thải từ phân, nước tiểu gia súc, phân bón, hóa chất,... thường không được thu gom, xử lý. Những chất này có thể gây ô nhiễm nguồn nước mặt và nước ngầm.

- Đặc biệt, các loại thuốc trừ sâu, thuốc bảo vệ thực vật được sử dụng rộng rãi. Chai lọ, bao, bao bì để chứa các loại thuốc này sau khi sử dụng hay được người dùng vất lung tung, thậm chí vất trực tiếp xuống nước. Lượng hoá chất tồn dư sẽ ảnh hưởng đến chất lượng nước khi nó ngấm vào nước ngầm cũng như đất ở nơi đó.

 

Rác thải không được thu gom, xử lý vất bừa bãi khắp nơi

3.2.3. Từ các loại chất thải công nghiệp

- Công nghiệp hóa, hiện đại hóa từ lâu đã trở thành xu hướng phát triển chung của mỗi quốc gia. Lượng chất thải từ các hoạt động này là vô cùng lớn thành phần có sự khác biệt với mỗi ngành nghề sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên mức độ gây nguy hiểm thì tất cả đều có.

- Do chi phí đầu tư các trang thiết bị, ứng dụng xử lý chất thải, khí thải không hề nhỏ nên rất ít công ty có biện pháp xử lý, hoặc thậm chí họ có xây dựng các khu vực xử lý thì vẫn có một phần nào đó được xả trực tiếp ra môi trường do lượng chất thải quá lớn, không xử lý hết được. 

 

Các nhà máy thải một lượng khí lớn vào ra môi trường

4. Tác động của ô nhiễm môi trường trong thực tế
4.1. Ô nhiễm môi trường không khí

- Ô nhiễm môi trường không khí có thể sẽ giết chết nhiều sinh vật sống, trong đó có cả con người, gây nên các bệnh về đường hô hấp, tim mạch, đau tức ngực,…

 

Không khí ô nhiễm ảnh hưởng xấu đến hệ thần kinh

- Sóng nhiệt hoặc tiếng ồn gây ra các triệu chứng đau đầu, stress, căng thẳng,…

- Nhiệt độ không khí quá cao cũng là nguyên nhân khiến nhiều người bị đột quỵ, sốc nhiệt, thậm chí tử vong.

- Khói bụi lẫn trong sương sẽ làm giảm việc hấp thụ ánh sáng mặt trời của cây xanh.

- Lưu huỳnh dioxit và các oxit nito có thể tạo nên các cơn mưa axit, hạ thấp nồng độ pH của đất khiến nó trở nên khô cằn, thiếu dưỡng chất để trồng trọt.

- Khí cacbonic từ phương tiện giao thông, nhà máy,…sẽ làm trái đất nóng lên, gây hiệu ứng nhà kính và tăng kích thước lỗ thủng tầng ozon.

 

Trái đất nóng lên đe dọa sự sống của các loài sinh vật và con người

4.2. Ô nhiễm môi trường nước

- Các bệnh truyền nhiễm có thể lây nhiễm từ các vi sinh vật gây bệnh trong nước thải gây bệnh tả,ung thư da, thương hàn và bại liệt. 

- Kim loại nặng gây độc hại với môi trường và cơ thể sinh vật khi hàm lượng của chúng vượt quá tiêu chuẩn cho phép, là nguyên nhân gây ra nhiều bệnh hiểm nghèo như ung thư, đột biến. Đặc biệt phải kể đến các kim loại như Chì, Thủy ngân, Asen,Cadimi,...

- Các hóa chất dùng để pha chế các loại thuốc bảo vệ thực vật có tác dụng mạnh, gây ảnh hưởng về sinh sản, thần kinh, miễn dịch, ung thư, tổn thương gen. Nhóm người dễ bị tổn thương nhất là trẻ em, người già, những người có hệ miễn dịch yếu.

 

Trẻ em ở vùng bị ô nhiễm môi trường nước

Tác động của ô nhiễm nguồn nước lên con người

• NGUYÊN NHÂN GÂY Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG NƯỚC TRẦM TRỌNG
• HẬU QUẢ Ô NHIỄM NGUỒN NƯỚC CÓ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CUỘC SỐNG NHƯ THẾ NÀO?

4.3. Ô nhiễm môi trường đất

 - Khi môi trường đất bị ô nhiễm, các loại cây trồng trên đó cũng bị nhiễm độc. Người sử dụng sẽ dễ bị nhiễm độc gan, hệ thần kinh,…

- Con người có thể bị ảnh hưởng trực tiếp khi tiếp xúc với đất ô nhiễm. 

- Chất gây ô nhiễm còn có thể làm thay đổi quá trình chuyển hoá của thực vật. Điều này làm giảm năng suất cây trồng. Đất bị ô nhiễm sẽ trở nên khô cằn.

 

Đất bị ô nhiễm bởi hóa chất công nghiệp

4.4. Tác động của ô nhiễm môi trường đến đời sống kinh tế- xã hội 

- Ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế do bệnh tật, nông, thủy sản kém chất lượng hoặc nhiễm độc nên không thể tiêu thụ, xuất khẩu sang các nước khác được.

- Ô nhiễm môi trường cũng là nguyên nhân làm cản trở ngành du lịch phát triển.

- Chi phí xử lý các vấn đề ô nhiễm môi trường không hề nhỏ, ảnh hưởng lớn đến ngân sách quốc gia.

5. Biện pháp khắc phục ô nhiễm môi trường

Theo ông Hoàng Văn Bảy- Cục trưởng Cục Quản lý tài nguyên nước (Bộ Tài nguyên và Môi trường) cho rằng "Cần xã hội hóa việc quan trắc lưu lượng, chất lượng nước thải, nghĩa là các cơ sở xả nước thải, khai thác nước sẽ phải tự đầu tư lắp đặt thiết bị quan trắc tự động, phân tích chất lượng nước thải và kết nối tự động trực tuyến hoặc nhập số liệu quan trắc định kỳ vào hệ thống giám sát chung do nhà nước đầu tư. Từ đó, tạo thành hệ thống thống nhất giữa trung ương, địa phương, thậm chí trên từng lưu vực sông. Các cơ quan quản lý sẽ theo dõi, phát hiện kịp thời các trường hợp không tuân thủ pháp luật ".

 

Bảo vệ môi trường là trách nhiệm của tất cả các cá nhân

- Cần phải sớm có những khung quy định chuẩn về xử lý chất thải, nước thải sinh hoạt, bệnh viện, nhà hàng, khách sạn hoặc các khu công nghiệp. Tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật về bảo vệ môi trường, với các hình thức xử lý nghiêm khắc về hành chính và hình sự, nhằm răn đe các đối tượng vi phạm cũng như các đối tượng có ý định vi phạm.

 

Sơ đồ hệ thống công nghệ xử lý nước thải

- Trên các lưu vực sông, quy hoạch tiêu úng phải gắn kết chặt chẽ với quy hoạch xả thải. Từ quy hoạch xả thải có thể phát triển thành quy hoạch vệ sinh môi trường (xả thải, khu chứa và chôn lấp chất thải rắn, phân định khu nghĩa trang…) có xét đến công nghệ xử lý nước thải và rác thải ở các giai đoạn sau.

- Các nhà máy, khu công nghiệp cần xây dựng hệ thống xử lý chất thải, khí thải và nước thải theo tiêu chuẩn quốc tế, dưới sự giám sát chặt chẽ của đơn vị chuyên trách.

 

Quy trình xử lý rác thải công nghiệp, nông nghiệp điện tử

- Tăng cường xây dựng các nhà vệ sinh công cộng, bổ sung thếm nhiều thùng rác tại các điểm du lịch, khu dân cư đông đúc,...

- Không xây dựng thêm nhiều bệnh viện, cơ sở y tế chữa trị các bệnh dễ lây truyền, đặc biệt là các nghĩa trang, bãi chôn lấp chất thải, cơ sở sản xuất hóa chất độc hại, cơ sở sản xuất, chế biến có nước thải nguy hại trong hành lang bảo vệ nguồn nước.

- Sử dụng các biện pháp vi sinh thay cho các hóa chất tẩy rửa trong việc giải quyết tắc nghẽn cống thoát nước bởi các hóa chất này sẽ dễ dàng thâm nhập nguồn nước, làm nhiễm độc cho nước vì như thế sẽ vô tình đưa vào môi trường một chất thải nguy hại mới, đồng thời cũng làm nguồn nước bị nhiễm độc.

- Nâng cao ý thức của người dân về bảo vệ môi trường, không vứt rác bừa bãi, tuân thủ các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường qua các hoạt động tuyên truyền, giáo dục.

 

Nâng cao ý thức của mỗi người về bảo vệ môi trường

Thực trạng ô nhiễm môi trường hiện nay tuy rất đáng báo động nhưng vẫn có thể cứu vãn nếu mọi người cùng chung tay góp sức khắc phục hậu quả đã xảy ra và ngăn chặn những mối nguy có thể có trong tương lai. Bảo vệ môi trường chính là góp phần bảo vệ tương lai của chúng ta và các thế hệ mai sau.