Đền Hai Bà Trưng còn gọi là đền Hạ Lôi, thuộc thôn Hạ Lôi, xã Mê Linh, huyện Mê Linh, thành phố Hà Nội. Đền thờ hai vị anh hùng dân tộc là Trưng Trắc và Trưng Nhị - những người lãnh đạo cuộc khởi nghĩa đánh đổ ách thống trị của nhà Đông Hán vào năm 40 - 43 (sau Công nguyên), giành lại nền độc lập, tự chủ dân tộc.

Đền Hai Bà Trưng là nơi sinh hoạt văn hóa, tâm linh của nhân dân địa phương, qua đó những giá trị văn hóa phi vật thể đã được kết tinh và biểu hiện ở lễ hội và các trò diễn dân gian. Lễ hội đền Hai Bà Trưng được tổ chức hang năm, từ ngày 4 đến ngày mồng 10 tháng Giêng (Âm lịch).Hai Bà Trưng Trắc và Trưng Nhị là hai chị em sinh đôi, sinh ngày mồng Một tháng Tám năm Giáp Tuất (tức năm 14 Sau Công nguyên), mất ngày mồng Tám tháng Ba năm Quý Mão (tức năm 43 Sau Công nguyên). Hai Bà sinh ra trong một gia đình dòng dõi các Vua Hùng, cha là ông Trưng Định (Hùng Định), một hiền sĩ, văn võ toàn tài, được cử làm quan lạc tướng đất Mê Linh. Mẹ là bà Trần Thị Đoan, con gái cụ Trần Minh (cũng là cháu chắt bên ngoại của Vua Hùng).

Hai Bà đã ghi công đầu trong lịch sử đấu tranh giữ nước của dân tộc bằng cuộc khởi nghĩa Mê Linh mùa xuân năm 40 (Sau Công nguyên), đánh đuổi giặc Đông Hán ra khỏi bờ cõi nước ta, giành lại độc lập chủ quyền cho non sông đất nước, lập triều đại Trưng Vương tên nước Lĩnh Nam, đóng kinh đô tại Mê Linh. Hai Bà được nhân dân suy tôn làm Trưng Thánh Vương “Danh thơm muôn thuở vọng cõi trời nam”.

Tòa Tam chính diện đền thờ Hai Bà Trưng

Để tỏ lòng biết ơn hai Bà, nhân dân đã lập đền thờ Hai Bà Trưng tại thôn Hạ Lôi, xã Mê Linh, huyện Mê Linh, thành phố Hà Nôi (giáp sân bay quốc tế Nội Bài, cách trung tâm khoảng 25km), để tưởng nhớ công lao của hai Bà.

Trong đó, chính hội là ngày mồng 6, tương truyền, đây là ngày Hai Bà Trưng mở tiệc khao quân, cho nên sau này dân làng mở hội để kỷ niệm sự kiện đó, nhằm ôn lại truyền thống hào hung của các bậc tiền nhân trong buổi đầu dựng nước và giữ nước. Cứ năm năm một lần, nhân dân trong làng lại tổ chức rước kiệu Hai Bà Trưng, kiệu Thành hoàng làng Hạ Lôi.

Hai Bà được nhân dân suy tôn làm Trưng Thánh Vương “Danh thơm muôn thuở vọng cõi trời nam” - Người đã ghi công đầu trong lịch sử đấu tranh giữ nước của dân tộc.

Đền được xây dựng trên khu đất cao, phong thủy tinh tế với cấu trúc gồm: Tam quan, nhà Trung tế, nhà Tiền tế và Hậu cung. Bên trong đền với kiến trúc bằng gỗ lim được chạm trổ những họa tiết tinh tế. Tượng thờ, nội thất, hoành phi, câu đối đều được sơn son thếp vàng lộng lẫy, thâm nghiêm.

Đền thờ Hai Bà Trưng là một di tích lịch sử đặc biệt quan trọng từ thời xưa đến trong cách mạng kháng chiến. Là minh chứng của một thời gian lịch sử lâu dài của dân tộc. Việc quy hoạch, trùng tu, tôn tạo và mở rộng khu di tích Đền thờ Hai Bà Trưng Mê Linh đồng bộ, hoàn chỉnh đã mở ra một thời kỳ mới hứa hẹn nhiều thuận lợi cho sự phát triển của Mê Linh.

Trên mảnh đất Việt Nam hình chữ S thân yêu với những tài nguyên thiên nhiên phong phú cùng nhiều di sản Thế giới đã được Unesco công nhận đang là niềm tự hào của mỗi dân đất Việt. Đền thờ Hai Bà Trưng sẽ là một nơi không thể bỏ qua đối với những con xa xứ muốn về thăm quê hương, tìm hiểu về cội nguồn dân tộc, là một điểm hẹn du lịch văn hóa tâm linh đối với khách du lịch trong và ngoài nước khi đến thăm Thủ đô Hà Nội.