Tôi là giám mã của Đôn Ki –hô –tê, tên là Xan –chô Pan-xa. Ngoại hình của tôi to béo, lùn. Tôi cười trên mình một con lừa và mang theo bầu rượu và túi thức ăn. Người ta bảo tôi là một người hoàn toàn trái tính với cậu chủ, bởi đầu óctôi luôntỉnh táo và có chútích kỉ, hèn nhát, thực dụng.
Cậu chủcủa tôilà hiệp sĩ Đôn Ki-hô-tê. Cậucó dáng người cao lênh khênh, gầy nhẳng, trông như một bộxương biết đi. Cậumặc áo giáp, đầu đội mũ sắt, vai vác giáo dài, cưỡi trên lưng con ngựa già còm nhom, hăng hái lên đường lập chiến công. Đang đi, chợt hai thầy trò chúng tôi phát hiện ra ba bốn chục chiếc cối xay gió giữa đồng và vừa nhìn thấy cậu Đô Ki –hô –tê liền nói với tôibằng giọng tràn đầy khí thế: "Vận may run rủi khiến cho sựnghiệp của chúng ta tốt đẹp quá sựmong muốn, vì kia kìa, anh bạn Xan-chôPan-xa ơi, có đến ba chục hoặc trên ba chục tên khổng lồghê gớm, ta quyết giao chiến giết hết bọn chúng”.
Rồi cậuháo hức tưởng tượng ra kết quảcủa cuộc giao chiến này là vừa thỏachí bình sinh, vừa thu được chiến lợi phẩm, vừa hành động hợp với ý Chúa: "Những chiến lợi phẩm thu được, chúng ta sẽbắt đầu giàu có. Bởi đây là một cuộc chiến đấu chính đáng và quét sạch cái giống xấu xa này ra khỏi mặt đất là phụng sựý Chúa đấy".
Đầu óc cậubịám ảnh thường xuyên bởi những truyện kiếm hiệp rẻtiền trong tủsách của cậunên đâm ra mê muội, điên rồ. Thếmới sinh ra chuyện cậunhìn những chiếc cối xay gió hiền lành, quen thuộc thành bọn khổng lồhung ác, xa lạ. Mặc cho tôihết lời giải thích, Đôn Ki –hô –tê vẫn khăng khăng không chấp nhận sựthật. Cậu chủmuốn ra taytiêu trừlũ khổng lồxấu xa ấy. Mục đích của cậutuy rất tốt, nhưng chỉtiếc rằng cái đầu óc hoang tưởng kia của cậuđãlàm chocậutrởnên hão huyền. Cậuđãcao giọng phê phán tôi: "Xem ra anh chẳng thành thạo gì vềnhững chuyện phiêu lưu... Đấy là nhữngtên khổng lồ, và nếu anh sợthì hãy lánh xa ra mà cầu kinh trong lúc ta sẽđương đầu với chúng trong cuộc giao tranh điên cuồng và không cân sức".
Chẳng biết sợlà gì, cậu Đôn Ki –hô -têhung hăng vung giáo xông vào đánh. Nếu đối thủcủa cậuthật sựlà quân gian ác cần tiêu diệt thì hành động của cậulà dũng cảm, đáng khen, nhưngcậulại đánh nhau với những cối xay gió vô tri vô giác cho nên hành động ấy hóa nực cười: Cậuthúc con Rô-xi-nan-tê xông lên chẳng thèm đểý tới tôiđang hét bảo là rõ ràng xông vào đánh những cối xay gió chứkhông phải là bọn khổng lồ.
Trước mắt cậulà đám cối xay gió nhưng trong bụng vốn đinh ninh phía trước là những tên khổng lồnên cậuchẳng những không nghe lời can ngăn của tôi, mà khi đã tới gần cũng chẳng nhận ra đấy là những chiếc cối xay, đãthế, cậucòn thét lớn: "Chớcó chạy trốn, lũ hèn mạt nhát gan kia, bởi duy nhất chỉcó một hiệp sĩ tấn công bọn mi đây".
Vừa lúc đó nổi lên một làn gió nhẹvà các cánh quạt lớn của những chiếc cối xay gió bắt đầu chuyển động,thấy thếcậuliền nói: "Dù cho bọn ngươi có vung nhiều cánh tay hơn cảgã khổng lồBri-a-rô-ô, các ngươi cũng sắp phải đền tội". Nói xong, cậu nhiệt tình thành tâm niệm cầu mong nàng Đuyn-xi-nê-a của cậucứu giúp cho trong lúc nguy nan này, rồi cậulấykhiên che kín thân, tay lăm lăm ngọn giáo, cậuthúc con Rồ-xi-nan-tê phi thẳng tới chiếc cối xay gió gần nhất ởtrước mặt, và đâm mũi giáo vào cánh quạt, gió làm cánh quạt quay tít khiến ngọn giáo gằy tan tành, kéo theo cảcậu và ngựa ngã văng ra xa.
Thấy tình cảnh của cậunhư vậy, tôi vội thúc lừa chạy đến cứu, và khi tới nơi thì thấy cậunằm không cựa quậy. "Giúp tôi với, lạy Chúa, tôinói, tôi đã chẳng bảo ngài rằng phải coi chừng cẩn thận đấy ư, rằng đó chỉlà những chiếc cối xay gió, ai chẳng biết thế, trừkẻnào đầu óc cũng quay cuồng như cối xay gió". Tôi nóiđúng tâm trạng của cậulúc này. Nhưng trong tình thếdởcười dở khóc ấy, cậuvẫn ngoan cốcho rằng việc làm của mình là đúng và vẫn tựlừa dối bằng những lời lẽhoa mĩ hoang đường, bịa đặt: Thôi im đi, anh bạn Xan-chô... chuyện chinh chiến thường biến hoá khôn lường chứkhông như các chuyện khác; bởi lẽ, ta cho rằng, và đúng là như thế, chính lão pháp sư Phơ-re-xton trước đây đã đánh cắp thư phòng và sách vởcủa ta, bây giờlại biến những tên khổng lồ kia thành cối xay gió đểtước đi của ta niềm vinh quang đánh bại chúng, vì lão thâm thù ta lắm cơ; nhưng rồi các pháp thuật xấu xa của lão cũng sẽkhông thểnào đối chọi với thanh kiếm lợi hại của ta. Đến nước này thì tôichỉcòn biết lắc đầu và cầu Chúa hết sức phù hộcho và nâng cậu dậy, đỡ cậu ngồi lại trên lưng con Rô-xi-nan-tê, nócũng bị toạc nửa vai!
Tuy bịtrọng thương nhưng cậukhông hềrên rỉ. Tinh thần chịu đựng kiên cường ấy củacậucũng đáng khen nhưng rất tiếc đấy lại là do cậu cố bắt chước đúng như các hiệp sĩ giang hồ trong sách: Ta không kêu đau là vì hiệp sĩ giang hồ có bị thương thếnào cũng không được rên rỉ, dù xổ cả gan ruột ra ngoài