Lặng lẽ Sa Pa là tác phẩm ra đời từ kết quả của chuyến đi của tác giả tại Lào Cai năm 1970, truyện ngắn cho người đọc thấy cái nhìn rất khác về Sa Pa nơi những con người lao động vẫn âm thầm, miệt mài cống hiến cho đất nước phát triển, trong đó anh thanh niên là nhân vật như thế.

Câu chuyện bắt đầu anh thanh niên hiện lên qua lời kể của bác lái xe, người họa sĩ già, cô kĩ sư trẻ. Anh còn trẻ đang làm công việc đo khí tượng trên đỉnh núi Yên Sơn. Anh này sống ở nơi mà người không đến, “cô độc nhất thế gian”, đến nỗi phải “ thèm người”, anh thèm nói chuyện với người khác, có khi còn để cây ngang đường để có thể gặp người nói chuyện với người khác. Công việc của anh khắc nghiệt và cực khổ trăm bề.

Gặp gỡ với anh người đọc có thể nhận ra anh vóc dáng nhỏ nhắn nhưng rất tươi, chắc có lẽ vì gặp người nên anh rạng rỡ hơn ngày thường. Tác giả miêu tả anh ta sống trong căn nhà nhỏ, đơn giản, đồ đạc không có gì giá trị. Cuộc đời anh thanh niên chỉ có chiếc giường con, chiếc bàn học, giá sách. Anh sống một mình nhưng không bừa bộn, cẩu thả mà ngăn nắp, cẩn thận.

Với một người yêu đời, say mê công việc người xem nhận thấy anh chẳng hề cô độc, anh chào đón những người khách, giới thiệu về công việc, ca ngợi những người bạn đang làm công việc với anh ở Sa Pa. Ngoài ra anh thanh niên còn ham mê công việc, sắp xếp cuộc sống riêng ngăn nắp, ổn định. Anh nuôi gà, trồng hoa, đọc sách,thỉnh thoảng anh xuống đường tìm gặp bác lại xe cùng hành khách trên chuyến xe để trò chuyện cho vơi bớt nỗi cô độc và nỗi nhớ gia đình.

Điều đáng khâm phục ở anh đó là dám rời bỏ cuộc sống nhộn nhịp nơi phố xa, rời xa gia đình, bạn bè để thực hiện công việc đo khí tượng ở đỉnh núi cao, quanh năm thời tiết khắc nghiệt, vất vả phức tạp nhưng đáng sợ hơn cả là sự cô độc có thể giết chết bằng các bệnh như trầm cảm, tự kỉ nhưng anh thanh niên vượt qua mọi khó khăn hoàn thành tốt công việc và cống hiến cho đất nước.

Có thể nói hình ảnh anh thanh niên đẹp đến nỗi làm cho ông hoạ sĩ cảm thấy bối rối, cô kỹ sư khen ngợi anh có cuộc sống dũng cảm tuyệt vời. Anh cũng chính là đại diện cho những con người lao động cống hiến âm thầm sức lực của mình cho Tổ quốc.

“Lặng lẽ Sa Pa” tác phẩm đã cổ vũ tinh thần lao động, sản xuất của nhân dân miền Bắc trong thời kỳ chiến tranh để tiếp viện cho miền Nam thân yêu. Tâm điểm truyện ngắn đó chính là anh thanh niên con người hết mình lao động, cống hiến trong âm thầm để lại hình ảnh đẹp trong lòng người đọc.