Hồ Thung Mây xưa nguyên là một vùng đất trũng nằm ở Trung tâm thung lũng rộng lớn gần 1.000ha. Khi mới thành lập huyên Quỳ Hợp (1963), nơi đây là vùng đất hoang sơ, nhiều cây cổ thụ, các loại gỗ quý hiếm. Đặc biệt, có rất nhiều Soong, Mây. Bởi vậy, người Thái Mường Khủn Tinh gọi thung lũng này là Túng Khoong; người Kinh gọi là Thung Mây. Ở đó có một con suối từ trong các dãy núi phía bắc chảy ra.
Cuối những năm 1970, hàng vạn lượt Đoàn viên, Thanh niên, dân công các dân tộc sinh sống trên địa bàn huyện Quỳ hợp đã đắp đập, ngăn suối, tạo nên Hồ Thung Mây có hình gần giống chữ L, diện tích gần 16 ha, độ sâu trung bình từ 3– 5m. Nơi sâu nhất khoảng 10m. Trải qua hơn 53 năm xây dựng và phát triển. Đến nay, Thung Lũng Túng Khoong xưa - Thị Trấn Quỳ Hợp ngày nay, trở thành một vùng dân cư sầm uất, với 20 khối phố, gần 14.000 dân. Cư dân sống hiền hòa, yên vui. Bây giờ Hồ Thung Mây ngày càng được đầu tư xây dựng hiện đại, tôn tạo thành công trình văn hóa sinh thái.
Người dân đi bộ vòng quanh Hồ
Điều kỳ thú ở Hồ Thung Mây là dù mùa khô đằng đẵng kéo dài 5 - 7 tháng trời không mưa, Hồ vẫn đầy ắp nước, mặt Hồ xanh biếc (trừ những ngày mưa, lũ lụt suối đổ về nước dục). Mặt Hồ lộng gió ngày đêm lăn tăn, gợn sóng lung linh, soi bóng những hàng cây xanh ngắt ven hồ, những tòa nhà công sở,, khách sạn cao tầng, những ngọn đồi, dãy núi xa xa… tất cả cùng hòa quyện, vẽ nên bức tranh thiên nhiên,hữu tình và thơ mộng. Nếu du khách đến với Huyên miền núi Quỳ Hợp vào mùa hè, thì hãy tìm đến quán nước chè đâm, nước mía đá… giải khát và những chiếc ghế đá nằm dưới gốc cây bóng mát ven Hồ Thung Mây, ở đây có những làn gió mát lồng lộng mang theo hơi nước từ hồ thổi đến, cảm giác mệt mỏi, nóng bức sẽ qua nhanh. Bạn có thể thư giãn, ngắm nhìn Hồ nước mênh mông, lung linh dưới ánh mặt trời, hiện ra trước mắt, Chung quanh Hồ là những ngôi nhà cao tầng của cơ quan Huyện ủy, HĐND – UBND, cơ quan khối dân và nhà hàng, khách sạn, những hàng cây xanh… hàng ngày soi bóng xuống lòng Hồ Thung Mây đẹp như một bức tranh thủy mạc, hữu tình. Hồ Thung Mây còn là nơi kiếm ăn của các loài chim như vịt trời sớm chiều kêu vang lảnh lót như tiếng kèn đồng, chim bói cá màu lông xanh biếc, mỏ đỏ như son. Trên mặt hồ xanh biếc điểm xuyết những cụm bông súng. Các con le le, vịt trời lặn ngụp trong những cụm bông súng, đám cỏ bồng bềnh trên mặt hồ gợn sóng. Mùa đông, từng đàn chim én nô đùa, bay lượn trên mặt hồ. Bầu trời rất xanh, những đám mây bàng bạc trắng như bông soi bóng xuống đáy Hồ ngập ngùng. Hồ Thung Mây thật đẹp, thật quyến rú nhất là vào những ngày đẹp trời hay là khi màn đêm buông xuống, du khách sẽ khám phá trăng đêm tuyệt diệu trên Hồ huyền ảo, lung linh trên sóng nước với bóng Trăng như dát vàng, lăn tăn theo sóng gợn.
Người dân đi bộ vòng quanh Hồ vào buổi chiều
Đến với Quỳ Hợp, khách có thể thưởng thức thịt vịt bầu nướng, sôi nếp, rượu cần, chè đâm, nước mía đá… Thư giãn trên những chiếc ghế đá, khách sạn bên bờ Hồ lộng gió, được ngắm cảnh hình ảnh từng đoàn người : già, trẻ, trai, gái và những cặp vợ chồng trong bộ áo quần thể thao sánh đôi dã ngoại, đi bộ vòng quanh Hồ Thung Mây vào những buổi chiều khi hoàng hôn buông dần xuống núi. Nhiều nhất vần là các chị em phụ nữ, người cao tuổi, cán bộ, công chức, viên chức Nhà nước sau mỗi buổi chiều nghỉ việc đều đi bộ dạo chơi, thư giãn.
Rất tiếc là hiện nay Quỳ Hợp vẫn chưa phát triển các dịch vụ hoạt động giải trí, đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật và cơ sở vật chất làm tăng thếm sức hấp dẫn của Hồ Thung Mây như: Công viên; khu nuôi động vật hoang dã ( Khỉ, Chim, Nhím…); Đi thuyền tham quan, thư giãn, câu cá trên mặt hồ (Có bảo hiểm, phương tiện cứu hộ đầy đủ, bảo đảm an toàn).
Hồ Thung Mây lộng gió, trong xanh, lấp lánh màu ngọc bích đang vào hè, khắc họa thêm một nét thơ mộng, lãng mạn của Thị Trấn Quỳ Hợp vốn đã tươi đẹp, yên bình ./.