Trước khi cảm nhận về tác phẩm cũng như phân tích đoạn 1 Bình Ngô đại cáo, người đọc cần nắm được những nét chính về tác giả cùng với tác phẩm.

Nguyễn Trãi hiệu là Ức Trai. Thân phụ của Nguyễn Trãi chính là Nguyễn Phi Khanh – con rể của quan Tư đồ Trần Nguyên Đán. Ông sống dưới thời kỳ Hồ Quý Ly lật đổ nhà Trần và lập nên nhà Hồ. Dưới triều nhà Hồ, Nguyễn Trãi cùng cha đi thi và đỗ đạt làm quan nhưng khi giặc Minh xâm lược cha ông bị áp giải về Trung Quốc. 

Nguyễn Trãi vẫn luôn ghi nhớ canh cánh lời cha phục hưng đất nước. Cuối cùng ông quyết định đi theo phò tá Lê Lợi. Ông là người có đóng góp lớn trong sự nghiệp khởi nghĩa Lam Sơn. Cuộc khởi nghĩa từ những ngày đầu khó khăn nhưng dưới sự dẫn dắt của Lê Lợi và sự phò tá của Nguyễn Trãi, cuối cùng cuộc khởi nghĩa Lam Sơn đã đi đến thành công. Vì thế mà Nguyễn Trãi được xem chính là người khai quốc công thần của nhà Hậu Lê. 

Thế nhưng bi kịch đã xảy ra. Vụ án oan lớn nhất thời Lê Sơ – án oan Lệ Chi viên đã khiến gia đình ông bị tru di tam tộc. Sau đó đến năm 1464, ông mới được vua Lê Thánh Tông rửa oan.

Không chỉ hoạt động trong lĩnh vực quân sự chính trị, ông còn là một nhà thơ bầu bạn cùng thiên nhiên. Nguyễn Trãi đã biến ngòi bút của mình thành vũ khí chiến đấu. Năm 1427, quân khởi nghĩa đã đánh tan hai đạo quân cứu viện của quân Minh do Liễu Thăng và Mộc Thạnh chỉ huy. 

Thế giặc ngày càng bất lợi thấy vậy Vương Thông đã viết thư cầu hòa. Tuy đã ở thế thượng phong nhưng ta không tàn sát người vô tội mà nhìn về đại cuộc, Lê Lợi đã chấp nhận lời cầu hòa. Cuộc chiến trường kì đã kết thúc. Mùa xuân năm 1428, Lê Lợi ra lệnh cho Nguyễn Trãi viết Bình Ngô đại cáo để công bố cho thiên hạ biết về chiến thắng của việc bình Ngô.

Nhan đề Bình Ngô đại cáo đã gợi cho ta nhiều suy nghĩ. Bình có nghĩa là dẹp yên. Ngô ở đây chỉ giặc Minh. Gọi giặc Minh là Ngô bởi lẽ ông muốn nhấn mạnh đến gốc gác của nhà Minh – Chu Nguyên Chương. Từ khi nhà Minh lập quốc đã nhiều lần thất bại trong việc xâm lược Đại Việt. Quá khứ là như vậy hiện tại cũng là như vậy và nếu có thêm một cuộc xâm lược nào thì kết thúc cũng sẽ là thất bại. Đại cáo là bài cáo lớn mang dấu ấn trọng đại về những sự kiện lớn của đất nước. Ngay từ nhan đề đã gợi ra một tâm thế hào hùng.