Từ vai trò quan trọng của robotics

Trên các diễn đàn, vai trò của Robotics đã được nhấn mạnh: 'Trước đây, người ta coi robot là một phương tiện để tiết kiệm chi phí lao động, thế nhưng robotics ngày nay đã đóng vai trò quan trọng hơn trong sản xuất, là một phần của kế hoạch cạnh tranh toàn cầu'.

Robotics đang trở thành hạt nhân cho sự phát triển một nền công nghiệp hiện đại. Ðặc trưng của sản phẩm công nghiệp hiện đại là linh hoạt hóa để đáp ứng sự biến động thường xuyên của thị trường cạnh tranh. Cơ điện tử là công nghệ tích hợp liên ngành giữa cơ khí, điều khiển điện tử và công nghệ thông tin tạo ra sự chuyển biến về chất với tư duy mới trong tổ chức công nghiệp sản xuất và trong bản thân sản phẩm tạo ra. Trong robotics có hầu hết các vấn đề của cơ điện tử.

Bởi thế, các môn học về robotics là những môn học bắt buộc trong chương trình đào tạo ngành cơ điện tử ở các trường đại học. Nhiều nước ở châu Âu đã chọn robot là một trong những môn học chủ yếu cho các khóa học cập nhật kiến thức hiện đại cho nhiều ngành công nghiệp, vì qua đó có thể bổ sung cho người học nhiều mảng kiến thức hiện đại. Trong xu thế đó, các trường đại học kỹ thuật và công nghệ ở nước ta nên chủ động đưa môn học robot vào chương trình đào tạo, hoặc ít ra như một môn học ngoại khóa, hoặc tự chọn. Nội dung môn học robotics hiện nay nên đi sâu vào các mô-đun hợp thành robot nói chung và đề cập đến cấu trúc các loại robot công nghiệp cũng như các loại robot dịch vụ.

Ðến cuộc thi Robocon

Robocon, viết tắt của Robot Contest, là cuộc thi sáng tạo robot do Hiệp hội Phát thanh Truyền hình châu Á - Thái Bình Dương tổ chức lần đầu tiên vào năm 2002. Qua 10 năm triển khai, Robocon trở thành hạt nhân của phong trào sáng tạo khoa học và công nghệ (KH và CN) nói chung không chỉ cho sinh viên các trường cao đẳng, đại học kỹ thuật, công nghệ, mà còn lan tỏa sang các trường trung học chuyên nghiệp, THPT, thu hút sự chú ý đặc biệt của đông đảo thanh niên, thiếu niên và sự quan tâm của nhiều tầng lớp trong xã hội. Với những kiến thức và cách làm việc theo nhóm, qua tham gia thi Robocon, các sinh viên đã mạnh dạn, tự tin hơn và phát huy tốt khả năng của mình sau khi ra trường (tiêu biểu là Ðội trưởng đội BKCT Robocon năm 2003 của Ðại học Bách khoa Hà Nội hiện nay là Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Robot Tosy với nhiều sản phẩm robot được đánh giá cao không chỉ ở trong nước mà cả ở quốc tế). Ðối với sinh viên, Robocon còn góp phần quan trọng rèn luyện ý chí phấn đấu cho mục tiêu chiến thắng trong sự nghiệp. Có thể nói, Robocon là trường học cho sáng tạo và sáng tạo là động lực cho chiến thắng trong mọi cuộc cạnh tranh; nơi nuôi dưỡng tinh thần tự tôn dân tộc, biết khai thác và học hỏi từ kinh nghiệm của bạn, biết phát huy nội lực... Thật đáng tự hào rằng, tuy mới được tiếp cận với công nghệ cao, nhưng trong chín cuộc thi Robocon quốc tế với 18 nước trong khu vực, sinh viên Việt Nam đã ba lần vô địch và luôn trong tốp dẫn đầu.

Trên thực tế, nhiều trường đại học, cao đẳng đã quan tâm công tác chỉ đạo theo hướng giảm ảnh hưởng đến thời gian học tập và chi phí nhưng ở một số trường, vẫn còn tình trạng 'tự phát' như: Các nhóm sinh viên (có hoặc không có giáo viên hướng dẫn) tự xoay sở, nhà trường hầu như chỉ tham gia khâu tổ chức thi. Ở các trường đại học, cao đẳng có phong trào robocon mạnh, thường giao cho một bộ phận với nhiệm vụ như các 'trung tâm hỗ trợ phát triển robot' hoặc theo hình thức 'câu lạc bộ robot'. Sinh viên được hỗ trợ để có thể mua thiết bị, chế tạo được các mô-đun cơ bản đã chuẩn hóa và được tư vấn về công nghệ. Nhờ đó, ở các trường này thường có các đội thi đạt giải cao.

Robocon được hiểu là 'cuộc chơi' của sinh viên thì chưa đủ, mà nên khai thác nó như một khóa học sinh động về công nghệ, một cơ hội rèn luyện ý chí và cách thức sáng tạo để vươn tới mục tiêu chiến thắng trong cạnh tranh, một điểm nhấn kích hoạt cho phong trào sáng tạo KH và CN trong thanh niên, thiếu niên, học sinh và sinh viên cả nước.

Ngoài ra, để phát triển bền vững phong trào Robocon, cần có sự quan tâm chỉ đạo tổ chức cả về khía cạnh KH và CN robot. Cụ thể là khi nhận được đề thi của cuộc thi quốc tế năm sau, sớm đưa ra các hướng dẫn gợi ý về các công nghệ nên áp dụng, soạn thảo các đề thi nhỏ cho các đối tượng và gợi ý chọn một vài mô-đun nào đó trong đề thi quốc tế làm đề bài thi sơ tuyển các đội. Thậm chí, tiến hành soạn thảo các đề thi lớn hơn để dùng làm đồ án tốt nghiệp cho sinh viên một số trường.

Về kinh phí, bên cạnh một số trường đã huy động được tài trợ của doanh nghiệp, để đẩy mạnh phong trào sáng tạo khoa học trong thanh niên, thiếu niên, học sinh, sinh viên, Bộ KH và CN, Bộ Giáo dục và Ðào tạo cần dành thêm kinh phí đề tài nghiên cứu khoa học cho sinh viên, đặc biệt là cho công việc sáng tạo robot. Trên thế giới, trong thời gian gần đây, nhiều loại robot dịch vụ nổi tiếng, kể cả robot an ninh, quân sự... lại bắt đầu từ những công trình nghiên cứu các nhóm sinh viên nghiên cứu khoa học.

Nhìn lại 10 năm qua, Robocon đã trở thành phong trào 'sáng tạo robot' thu hút sự say mê sáng tạo của sinh viên cũng như sự quan tâm của đông đảo các tầng lớp xã hội. Duy trì và phát triển bền vững phong trào Robocon trở thành nhiệm vụ quan trọng của ban tổ chức, của các nhà trường và các bộ, ngành có liên quan. Với những định hướng đúng đắn và sự quan tâm chỉ đạo kịp thời của các cơ quan quản lý, phong trào Robocon sẽ có những bước tiến mới trong tương lai.