Chẳng máy ai sống ở làng quê mà không nhớ đến một con đường. Con đường nhỏ dẫn vào cổng làng hay những lối đi ngoằn ngoèo quanh xóm. Con đường làng trở thành một phần không thể thiếu trong kí ức về làng quê đất nước.

Suốt năm năm đi học cho đến hôm nay, ngày nào tôi cũng đi lại trên con đường ấy. Đó chỉ là một con đường đất thô sơ, có lẽ cũng giông như bao con đường làng khác. Con đường không rộng lắm nhưng cũng đủ thênh thang cho những bước chân chạy nhảy của những chú học trò tinh nghịch chúng tôi.

Con đường chạy dài giữa màu xanh của cây lá, thẳng tắp tới cuối làng, thỉnh thoảng bị cắt ngang bởi một con hẻm vào xóm nhỏ. Tôi đi trên đường, khi thì đi giữa hai hàng rào râm bụt có điểm những chùm hoa đỏ tươi như những chiếc đèn trung thu, khi thì đi dưới một vòm tre mát rượi, hoặc cạnh một rặng chuối, một khóm trúc.

Mỗi buổi sáng, mặt trời vừa tỏa ánh vàng trên các tàu lá dừa bóng mượt, bọn học sinh chúng tôi đều đã có mặt trên đường. Màu áo trắng và màu đỏ của khăn quàng nổị bật lên giữa màu xanh tươi sáng của cây lá và màu vàng sẫm của con đường đất. Chúng tôi thường đi thành nhóm nhỏ, nhóm nào cũng rộn vang tiếng cười nói. Những học sinh lớp bé, nhất là các chú học sinh lớp một, có khi vừa đi vừa cãi nhau rất to về một điều gì đó, đôi lúc đang đi bỗng vụt chạy hoặc đuổi nhau tán loạn.

Trên con đường ấy, các cô bác nông dẫn cũng theo từng nhóm nhỏ ra đồng, người cầm cuốc, người vác cày. Có cả một vài chiếc xe máy cày nhỏ lăn bánh chậm chạp, vừa đi vừa phun khói lên trời và phá ào không gian những tiếng nổ nhịp nhàng đơn điệu. Thỉnh thoảng, chúng tôi phải tránh ra một bên, nhường đường cho một chiếc xe máy phóng qua. Đó là mấy người đi làm hoặc có việc phải lên huyện, lên tỉnh.

Mặc dầu người đi trên đường mỗi lúc một tấp nập, nhưng không khí tĩnh lặng buổi sáng sớm vẫn còn bao phủ khắp làng. Trên các mái nhà cạnh đường, lơ lửng những làn khói bếp. Trên các cành cây còn lóng lánh những giọt sương.

Mùa hà nắng cháy, con đường khô cằn. Mỗi khi có chiếc xe nào chạy ngang qua, bụi tung lên mù trời. Đến mùa mưa, con đường trở nên lầy lội. Những chiếc xe khoét ổ gà, ổ trâu khấp khểnh. Nhiều lần, đang di, có một chiếc xe máy chạy ngang qua, nước từ các hố nhỏ hắt lên cả chiếc áo trắng tinh thật là dở khóc dở cười. Bởi thế mà, cứ mỗi khi nghe tiếng xe đến, tôi liền tìm chỗ khô ráo, nép đợi xa qua rồi mới đi tiếp.

Vào những ngày gần tết, người trong làng tập trung sữa chữa con đường, lấp bằng các hố rãnh, con đường loang lỗ trở nên khang trang, sạch đẹp, bước đi thật thích. Ngày tết, hai bên đường rợp bóng cờ. Cứ nhìn theo hàng cờ kéo dài từ làng này sang làng khác đến hút tầm mắt thật án tượng.

Rồi sẽ có một ngày tôi phải đi tiếp con đường này, sang làng khác, lên huyện lên tỉnh để tiếp tục học hành. Dẫu đi đâu, đặt chân lên những con đường khác, có thể rộng lớn, đẹp đẽ hơn, tôi tin rằng sẽ không bao giờ quên con đường đất dẫn vào làng tôi.