Thời đại: cuộc đời ông gắn bó sâu sắc với những biến cố lịch sử của giai đoạn cuối thế kỷ XVIII- đầu thế kỷ XIX. Đây là giai đoạn lịch sử đầy biến động với hai đặc điểm nổi bật: chế độ phong kiến Việt Nam khủng hoảng trầm trọng, phong trào nông dân khởi nghĩa giành chính quyền nổi lên khắp nơi, đỉnh cao là cuộc khởi nghĩa Tây Sơn quét sạch các tập đoàn phong kiến Lê, Trịnh, Nguyễn và quét sạch 20 vạn quân Thanh xâm lược. Trong hoàn cảnh ấy, Nguyễn Du đã sống phiêu bạt nhiều năm trên đất Bắc (1786-1796) và về ở ẩn ở quê nội Hà Tĩnh. Sau khi đánh bại Tây Sơn và lên ngôi thành lập nhà Nguyễn, chúa Nguyễn đã mời Nguyễn Du ra làm quan và ông làm quan bất đắc dĩ.