Dế Mèn là con út trong một gia đình có ba anh em. Cậu sớm được mẹ cho ra ở riêng. Nhờ ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên chẳng mấy chốc cậu trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Dế Mèn rất tự hào về ngoại hình của mình. Cậu trêu chọc và coi thường tất cả mọi người trong xóm. Nhất là Dế Choắt, chỉ vì Choắt quá ốm yếu không làm được gì. Dế Mèn đã trêu chọc chị Cốc rồi lủi vào hang sâu. Chị Cốc tưởng nhầm Dế Choắt đã trêu chọc chị nên đã mổ anh ta trọng thương. Trước lúc chết, Choắt khuyên Dế Mèn nên chừa thói hung hăng và làm gì cũng phải biết suy nghĩ. Và đó là bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn.

Câu chuyện Bài học đường đời đầu tiên kể về một chàng dế tên là Dế Mèn. Cậu ta rất khỏe mạnh, cường tráng, lại có lối sống khoa học, lành mạnh. Không những thế, Dế Mèn còn rất thông minh, chăm chỉ khi đào được cho mình một chiếc hang to, rộng lại nhiều lối thoát. Tuy nhiên, Dế Mèn lại có tính cách kiêu căng, hợm hĩnh, thích chọc phá người khác mà không nghĩ đến hậu quả. Chính vì thế, trong một lần trêu chị Cốc, Mèn đã gây nên cái chết oan uổng và thương tâm cho Dế Choắt. Đó chính là bài học lớn đầu tiên trong cuộc đời Dế Mèn, giúp cậu ta thay đổi tính cách không tốt của mình.