- Phản xạ có điều kiện (PXCĐK) là phản xạ được hình thành trong đời sống cá thể, là kết quả của quá trình học tập, rèn luyện, rút kinh nghiệm.
Trẻ mầm non là trẻ từ ba tháng tuổi đến sáu tuổi. Hoạt động phản xạ của
trẻ em ở lứa tuổi này có những đặc điểm sau:
Khi trẻ sinh ra các phản xạ không điều kiện rất ít (phản xạ bú, mút, chớp
mắt...) nhưng dần dần não bộ của trẻ đã sẵn sàng chuẩn bị hình thành những liên
hệ tạm thời và có những cơ sở của mọi nhân tố trong một phản xạ đã hoàn toàn
chín muồi. Những phản xạ có điều kiện đầu tiên có thể được hình thành vào
ngày thứ 5, 6 hoặc thứ 10 của đời sống dựa trên cơ sở của những phản xạ không
điều kiện. Những phản xạ này là những phản xạ có điều kiện tự nhiên vì có dấu
hiệu kích thích tự nhiên. Chẳng hạn, khi nhìn thấy bầu sữa mẹ, trẻ có phản xạ
tiết nước bọt. Sau khi sinh 15 ngày, ở trẻ có thể thành lập được những phản xạ
có điều kiện về tư thế của thân. Sau này ở trẻ bắt đầu xuất hiện những phản xạ
có điều kiện nhân tạo.
Phản xạ với những kích thích là mùi xuất hiện sớm nhất, thường là vào
cuối tháng thứ nhất, phản xạ với những kích thích âm thanh thì xuất hiện vào
cuối tuần thứ 3 và bền vững vào lúc trẻ khoảng 1,5 tháng, phản xạ với những
kích thích ánh sáng xuất hiện vào những ngày đầu của tháng thứ 2 và bền vững
vào cuối tháng thứ 2.
Từ 2 – 4 tháng, cùng với sự trưởng thành của các giác quan, các phản xạ
có điều kiện được hình thành qua các cơ quan thụ cảm như: thị giác, thính giác,
vị giác, khứu giác…Tháng thứ 6, trẻ phân biệt được kích thích cơ học, mùi vị,
nhiệt. Trẻ 1 tuổi có thể có những phản xạ có điều kiện dựa trên ức chế phân biệt.
Trong năm đầu, phản xạ có điều kiện hình thành dễ dàng hơn nhưng vẫn dễ bị
ức chế.
Trẻ càng lớn, sự hình thành phản xạ có điều kiện với tốc độ ngày càng
nhanh chóng, phong phú và bền vững hơn.