Xã hội nguyên thủy tan rã khi Người tối cổ dần tiến hóa thành Người tinh khôn. Người tinh khôn đã biết cải tạo công cụ bằng đá để nâng cao năng suất lao động. Sau đó, họ cảm thấy rằng năng suất như vậy là không đủ sống. Do đó, sau khi phát hiện ra kim loại họ đã dùng kim loại để chế tạo ra công cụ.

Nhờ công cụ bằng kim loại, con người có thể khai phá đất hoang. Từ khi có công cụ bằng sắt diện tích trồng trọt tăng đáng kể. Không những thế, con người còn xẻ đá làm nhà, xẻ gỗ đóng thuyền. Bây giờ, sản phẩm làm ra không chỉ đủ đủ nuôi sống mình mà còn dư thừa.

Một số người, do có khả năng lao động mà dư thừa của cải. Một số khác thì lợi dụng chức vụ để chiếm đoạt một phần của cải dư thừa của người khác. Những người có của cải dư thừa ngày càng trở nên giàu có. Xã hội bắt đầu có sự phân hóa giàu nghèo.

Cũng từ đây, xã hội dần dần hình thành các giai cấp trong xã hội. Những người trong thị tộc giờ đây không thể cùng làm chung, ăn chung được nữa. Thế là xã hội nguyên thủy dần dần tan rã.

Nguyên nhân tan rã của xã hội nguyên thủy là do tư hữu xuất hiện dẫn đến những người trong thị tộc không thể ăn chung, làm chung. Xã hội bắt đầu hình thành giai cấp. Kể từ đó, xã hội nguyên thủy tan rã.