Bài thơ Bánh Trôi Nước nói về bánh trôi một thứ bánh được làm từ bột nếp, khi chín thì nổi trên mặt nước, khi chưa chín thì chìm. Đó chính là nghĩa đen. Khi so sánh bánh trôi nước với người phụ nữ thời phong kiến thì rất có nhiều điều giống như: Người phụ nữ rất vất vả, nổi vết chai cứng ngắc, giống như bánh trôi khi lặn quá dày, số phận của người chìm nổi, không được bình đẳng, giống như bánh trôi khi chín thì nổi, khi sống thì chìm. Vậy bài thơ ''Bánh trôi nước'' có hai lớp nghĩa bóng và đen: Bóng tả về hình bóng người phụ nữ ngày xưa, đen nói về bánh trôi.

- Nghĩa 1 (nghĩa đen) :
+ Câu 1: nói về hình dạng của bánh trôi nước (tròn) và màu sắc(trắng) của nó.
+ Câu 2: trong nước sôi nếu bánh trôi nước sống thì chìm, bánh trôi nước chín thì nổi.
+ Câu 3: hình thù của bánh trôi tuỳ theo tay người nặn( rắn, nát) .
+ Câu 4 :bánh trôi có nhân màu đỏ.
- Nghĩa 2 (nghĩa bóng ) :
+ Nói rằng 1 người phụ nữ đẹp (trắng, tròn) mà cuộc đời lại lênh đênh, chìm nổi, (bảy nổi ba chìm) không quyết định được cuộc đời của mình, mà phải phụ thuộc cuộc đời của mình vào người khác (rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn) . Nhưng tuy vậy vẫn một mực chung thủy ( vẫn giữ tấm lòng son ). ( Nói lên thân phận người phụ nữ Việt Nam ngày xưa ).
=> Nghĩa bóng là nghĩa quyết định giá trị bài thơ.