"Cái chết không phải là điều mất mát lớn nhất trong cuộc đời. Sự mất mát lớn nhất là bạn để tâm hồn tàn lụi ngay khi còn sống" – Một nhận định sâu sắc của Nooc-man Ku-sin trong tập Những vòng tay âu yếm. Cuộc đời này là gì? 80 năm? 100 năm? Cuộc sống của con người chỉ là chớp mắt của vũ trụ bao la. Cuộc sống không vô hạn, chính thế mà mỗi giây phút được sống mới đáng trân trọng, mỗi khoánh khắc sống mới quý giá vô ngần."Khó nhọc qua ngày xin sống" Đối lập với sự sống là cái chết, là sự không-sống hay nói cách khác là sự tồn tại vô nghĩa của con người trong cuộc đời, trong sự tồn tại kéo dài lê thê theo dòng thời gian. Nó vô tận, vô nghĩa, là chết.Sống-Chết là một quy luật. Cái gì được sinh ra rồi cũng sẽ chết đi. Cái chết-sự kết thúc của cuộc đời con người. Nhưng…chết đâu phải là hết? Cái chết không xóa đi hoàn toàn sự hiện hữu của con người, hãy nhìn xem, họ không còn sống, không hiện diện, trái tim không còn đập nữa, không còn hơi thở ấm áp, nhưng họ vẫn tồn tại, theo một hình thức nào đấy quanh ta. Giá trị của con người không nằm ở những gì chúng ta nhìn thấy mà là những gì chúng ta cảm, trong tâm tưởng, trong tiềm thức, trong những giá trị để lại cho cuộc đời Này là các chiến sĩ ngã xuống vì độc lập tự do của Tổ quốc nhé, này là các nhà khoa học lỗi lạc của toàn nhân loại. Chẳng cần phải nói nhiều, phải không? Vì thế ấy, cái chết đâu phải điều đáng sợ. Đó là quy luật tất yếu mà tạo hóa đã ban tặng. Đúng vậy, cái chết cũng là một món quà cuộc sống này dành tặng. Có mỏng manh, thì chúng ta mới cảm nhận được sự quý giá chứ, chẳng phải mỗi khi có một lằn ranh giới hạn, chúng ta mới phát huy hết những gì có thể sao? Chẳng phải rất, rất nhiều người, chỉ đến khi sắp rời xa cuộc sống mới nhận thấy thế giới này tươi đẹp biết bao? Nếu cứ trôi dạt về muôn phương, vô định hình, thì có lẽ con người sẽ ngồi ôm mặt thở dài cho cái sự lê thê tẻ nhạt, nhàm chán trong vũng ao tù mệt mỏi….Cái chết cũng đâu phải mất mát lớn nhất của cuộc đời? J. Archer cho rằng “chết là trở về với cát bụi” nhưng quan niệm tâm linh của ngưới Á Đông thì “ thác là thể phách, còn là tinh anh”tức là cái mất đi chỉ là phần xác thịt, cái còn lại vẫn là linh hồn. Sự sống con người không hoàn toàn mất đi mà chỉ biến đổi từ trạng thái này sang trạng thái khác, từ vật chất hữu hình sang vật chất siêu thực vô hình. Cái chết là hành trình tất yếu của sự sống, con người cũng như tạo vật, sinh ra với cát bụi rồi lại trở về với cát bụi. Đó là quy luật là định mệnh không thể cưỡng lại. "Cái chết không phải là điều mất mát lớn nhất trong cuộc đời. Sự mất mát lớn nhất là bạn để tâm hồn tàn lụi ngay khi còn sống" Phải chăng đây là định hướng của Ku-sin cho chúng ta về câu trả lời của câu hỏi "phải sống như thế nào?" Câu hỏi đấy, ngắn gọn đấy, mà trả lời đã khó, làm được lại còn khó hơn gấp vạn lần. Có khi nào bạn tự hỏi: vì sao mình lại phải tồn tại trong cuộc đời này? Mình sinh ra để làm gì? Nếu một ngày kia mình không còn nữa, thì có ảnh hưởng đến ai không? Thì thời gian vẫn trôi, thì mặt trời vẫn mọc, thì những vì tinh tú cũng đâu ngừng sáng, thì người ta vẫn sống. Vậy mình sinh ra để làm gì khi sự tồn tại của mình quả không cần thiết? Này bạn ạ, sao lại không cần thiết, khi bản thân mình là một tuyệt khắc của thượng đế không có sự trùng lặp. Bạn là một cá nhân đặc biệt với hình hài và bản chất không hề giống với 6,5 tỷ người còn lại trên trái đất. Cuộc sống đã làm một điều lớn lao là giành cho bạn một chỗ trên đời, cho nên bạn phải biết ơn và đừng phí phạm vì điều đó. Ban chỉ sống và cống hiến cho đời một lần rồi ra đi mãi mãi, như những bông hoa chỉ nở một lần rồi chết, nó nở hết mình, làm đẹp hết mình cho đời rồi héo úa tàn phai. Chúng ta sống đâu phải chỉ cho mình mà còn sống cho những người xung quanh và cho xã hội này. Cuộc sống đã tươi đẹp biết bao khi có bạn, cha mẹ họ hàng cũng sung sướng biết bao khi bạn ra đời, những người bạn cũng vui vẻ khi bạn luôn bên cạnh họ. Bạn sống vì bạn là niềm hạnh phúc, niềm tự hào và mong mỏi đối với những người khác. Trong cuộc sống này vẫn còn biết bao tâm hồn đang héo úa dần dưói sự gặm nhấm của thời gian. Những con người sống không mục đích, không phương hướng, trôi dạt giữa cuộc đời…(ví dụ…) Sống, sống sao cho có thiên lương, mà thiên lương là hội tụ của thiên tri và thiên tâm. Cần biết trau dồi, làm cho tâm hồn đó thấm đẫm những nhân văn, những tình cảm và hiểu biết. Phải biết sống với tư cách con người theo nghĩa con người chân chính, biết sống đủ, sống có ích và sống đẹp. gia tăng sự hiểu biết về cái đẹp, phải tạo ra một tâm hồn biết yêu cái đẹp, biết quý trọng các giá trị mang vẻ đẹp nhân văn mà cha ông đã làm ra qua các thời đại khác nhau. Một tâm hồn biết yêu cái đẹp gắn liền với một con người có phẩm giá, đó chính là giá trị tinh thần của con người.Giá trị ấy sẽ tồn tại bền vững với không gian và thời gian. Vì thế, nếu trong cuộc sống, không biết tranh thủ tận dụng mỗi thời khắc quý giá của cuộc đời thì sẽ là một lãng phí rất lớn, không thể tha thứ và cũng không thể sửa chữa. Để cho tâm hồn mình tàn lụi theo năm tháng, để cuộc đời trở thành già nua theo thời gian chính là sự chết dần chết mòn và đó mới là sự mất mát lớn nhất. Sống phải gắn liền với cách thức nên sống ntn, nên làm ntn để tâm hồn được mở rộng, thì không có con đường nào khác là phải mở rộng năng lực trí tuệ, bồi dưỡng tình cảm, tích cực rèn luyện về các mặt. Có thế mới trở thành người có ích, mới không để tâm hồn tàn lụi khi đang sống, mới thể hiện cách sống tích cực, mới không sa vào khuôn thức tự mình giết mình mà không biết.

Thời gian vẫn lạnh lùng trôi đi, cuộc đời này là gì? 80 năm? 100 năm? Cuộc sống của con người chỉ là chớp mắt của vũ trụ bao la. Và cái chết, hiển nhiên trở thành một điều thật đáng sợ ! Nhưng "Cái chết không phải là điều mất mát lớn nhất trong cuộc đời, sự mất mát lớn nhất là để tâm hồn tàn lụi ngay cả khi còn sống" ( Nooc-man Kusin – Những vòng tay âu yếm )
Chết là sự chấm dứt cuộc sống, chấm dứt sự tồn tại hữu hình của con người. Còn sống, sống là sự tồn tại sóng đôi giữa hai mặt : cuộc sống vật chất và đời sống tinh thần. Cuộc sống tinh thần đầy đủ là sống có khát vọng, có lý tưởng, biết rung động trước cuộc đời, biết yêu, biết ghét, yêu cái đẹp và ghét cái xấu xa, không để tâm hồn chai sạn, vô cảm. Nếu cuộc sống vật chất là sự phát triển về mặt thể xác, thì cuộc sống tinh thần là sự phát triển của tâm hồn. Nói "Cái chết không phải mất mát lớn nhất trong cuộc đời, sự mất mát lớn nhất là để tâm hồn tàn lụi ngay cả khi còn sống" có nghĩa là : Điểm kết thúc của cuộc đời, cái thời khắc mà con người ra đi mãi mãi không phải là điều mất mát lớn nhất mà chính cách bạn trở nên vô cảm, lạnh lùng mới là mất mát lớn nhất, là điều đáng nuối tiếc nhất ngay cả khi còn sống!
"Có ba việc nhân loại đều phải trải qua : sinh ra, sống và chết" ( Bruyere ). Chúng ta được sinh ra bởi một định mệnh cao hơn bất cứ sinh vật nào trên thế giới này, trên một xứ sở mà ánh cầu vồng không bao giờ phai, những vì sao trải dài vô tận như những hòn đảo ngủ say trên đại dương bao là, và là nơi những người lữ khách đi qua để lại những chiếc bóng còn mãi theo năm tháng. Chúng ta sống bằng cả trái tim và khối óc, với cả tâm hồn và trí tuệ. Rồi chúng ta chết đi, tan biến, hoặc trở về với đất mẹ bao la, hoặc dưới hình hài tro cốt mà bay theo ngọn gió. Sống – chết là một quy luật, cái gì được sinh ra rồi cũng sẽ chết đi. Cái chết có mong manh thì con người mới cảm nhận được sự quý giá, nếu cuộc sống cứ kéo dài mãi mãi thì có lẽ con người sẽ ngồi ôm mặt thở dài cho cái sự lê thê, tẻ nhạt, nhàm chán trong vũng ao tù mỏi mệt. Con người càng yêu cuộc sống thì càng e sợ cái chết, nhất là khi họ còn chưa sống hết mình, khi họ còn những điều đáng để nuối tiếc. Tôi sẽ kể bạn nghe câu chuyện có thật về một cô bé người Nhật tên Aya Kitou. Aya đã là một cô bé bình thường cho đến tuổi 15 – cái tuổi mà thanh xuân dường như mới chỉ bắt đầu. 15 tuổi, Aya đã phải mang trong mình căn bệnh quái ác mang tên Thoái hóa tiểu não. Căn bệnh này khiến cơ thể Aya trở nên suy yếu, các cơ trên cơ thể cô gần như trở nên teo cứng, ngay cả việc phát âm đối với Aya cũng ngày càng khó khăn. Nỗi đau thể xác và tinh thần đè nặng lên đôi vai gầy của đứa trẻ mới 15 tuổi thật đớn đau và nghiệt ngã. Aya đã khóc, đã buồn, đã hận và đớn đau đến khôn cùng, cô gần như rơi xuống dưới đáy sâu một chiếc giếng tối tăm, lạnh lẽo. Tưởng chừng như tất cả đều kết thúc, nhưng không, Aya chọn mạnh mẽ đối diện với nỗi đau và mất mát, bằng tất cả niềm tin trong trái tim, cô đã sống hết mình cho đến ngày cuối cùng của tuổi 25, sau 10 năm ròng rã chống chọi với căn bệnh Thoái hóa tiểu não. Vậy đấy, cái chết không con đáng sợ trước những năm tháng tuy ngắn ngủi mà nồng nhiệt, vui tươi. Bởi "Nỗi nỗi sợ cái chết đến từ nỗi sợ cuộc sống, người sống được hết mình luôn sẵn sàng chết bất cứ lúc nào" và sống như câu nói của người Ả Rập "Nếu cho tôi hai cái bánh mì, tôi sẽ bán đi một cái để mua hoa hồng, bởi vì tâm hồn tôi cũng cần ăn uống".
Cuộc sống mỗi con người là hành trình mê mải của những khát vọng kiếm tìm và chinh phục. Đôi khi người ta quá vật chất hóa mà lún sâu vào những tham vọng do chính mình đề ra. Con người ta bắt đầu sùng bái vật chất mà bỏ đói tâm hồn. Cuộc sống hiện đại với quyền lực vô hình có khả năng chi phối suy nghĩ và hành vi của mỗi chúng ta, tiền tài và vật chất lên ngôi thiêu rụi giá trị
phẩm chất và vẻ đẹp nội tâm của mỗi con người. Con người ta không rõ từ bao giờ đã thờ ơ lạnh lùng trước những số phận đớn đau, tủi khổ. Có lẽ cô bé bán diêm đã không chết vì cái làng của đêm đồng mà ra đi mãi mãi bởi sự giá rét của lòng người, bởi sự nhẫn tâm của người cha, bởi sự vô cảm của biết bao kẻ qua đường! Một tâm hồn tàn lụi vừa đáng thương lại vừa đáng trách nhưng lại cần được lên án mạnh mẽ trong xã hội đầy rẫy những tên máu lạnh, những con thú đội lốt người. Mỗi con người đều được sinh ra với nội tâm đẹp đẽ, ngay cả khi vấy bẩn vẫn có thể trở lại trong sạch. Chỉ sợ người ta quá chai sạn và bịt tai với tất cả những lời khuyên hay quá rượt đuổi những tham vọng mà không một lần ngoái đầu nhìn lại xem họ đã thực sự có gì. "Cuộc sống cũng giống như một quyển sách, kẻ ngu dốt sẽ đọc lướt qua thật nhanh còn người khôn ngoan sẽ đọc thật chậm để thấm thía từng chữ vì họ biết họ chỉ có thể đọc duy nhất một lần". Bạn chỉ sống và cống hiến một lần rồi ra đi mãi mãi, như sao băng bùng lên trong một khoảnh khắc thì để mãi mãi biến mất và bóng đêm vô tận, như những bông hoa chỉ nở một lần rồi chết nó nở hết mình rồi héo úa tàn phai. Như ai kia đã từng viết :"Thà một phút huy hoàng rồi chợt tắt / Còn hơn le lói suốt ngàn thu", hãy sống bằng tất cả trái tim, vì bạn sẽ không bao giờ biết, lúc nào mình sẽ phải ra đi.
Bản thân tôi chưa lần nào để tâm hồn "tàn lụi". Có thể vì với độ tuổi của mình tôi chưa cần bon chen trong xã hội bộn bề những lo toan, những tham vọng về tiền tài và vật chất. Nhưng nhiều hơn vì tôi đã nhận biết được vẻ đẹp tâm hồn của bao người sống cuộc đời chẳng e sợ đến hai từ : "cái chết". Bởi vì tôi biết đến một trái tim đẹp đẽ đến thế nào chấp nhận sự đóng băng của đêm đông giá rét vẽ lên tường một kiệt tác để đổi lấy nhịp đập yếu ớt của trái tim người trẻ, trái tim ấy tuy ngừng đập giữa cái buốt lạnh của mùa đông, của bệnh tật, nhưng lại đập mạnh mẽ hơn bao giờ hết trong hơi ấm của tình người. Không sai, trái tim tôi nhắc đến chính là trái tim của cụ Bơ-men trong tác phẩm Chiếc Lá Cuối Cùng của nhà văn Ô-hen-ri. Cũng bởi vì tôi biết đến Hộ, một người sống cuộc đời thừa, cuộc đời mà tâm hồn lương tri đã chết đi hơn nửa, Hồ sống một cuộc đời như đã chết, sống trong bụi gai đớn đau và tăm tối. Hộ hiện lên thật đáng thương dưới ngòi bút của Nam Cao trong truyện ngắn "Đời Thừa". Có lẽ văn học đã giúp đỡ tôi rất nhiều trong việc xây dựng nhân cách, suy nghĩ và tư duy. Tuy chưa từng để tâm hồn khô héo, lụi tàn nhưng cũng không ít lần tôi hụt bước, không ít khi cuộc sống tưởng như quay lưng lại với tôi, tôi hoài nghi lo lắng và mất niềm tin vào cuộc sống. Nhưng may mắn hơn những người khác, tôi đủ sức để vực lại tinh thần, sống dậy những cảm xúc. Tôi biết khóc và biết cười, khóc cho những nghiệt ngã và cười hạnh phúc trước những niềm vui. Tôi biết mình phải sống như thế nào, phải hành động ra sao để có một cuộc đời "không hối hận".
"Sống trong đời sống cần có một tấm lòng… "
Thời gian vụt trôi như bóng câu lướt qua cửa. Nhanh đến mức, khi ta giật mình ngoái lại, thời gian đã là một quá khứ dần xa. Chỉ một tích tắc, một thoáng dây cũng đủ để ta hối tiếc một đời. "Có những việc ngày mai làm được, cũng có những việc ngày mai không làm được nữa". Hãy sống một cuộc đời tươi đẹp bằng cả tấm lòng, vì CHẾT CHẲNG LÀ GÌ, KHÔNG SỐNG MỚI ĐÁNG SỢ. Bạn của tôi, bạn đang sống như thế nào?