Trong cuộc sống xã hội con người luôn luôn phải giao tiếp ứng xử. Vì vậy, ta cần phải cẩn trọng trong từng lời ăn, tiéng nói. Để nhắc nhở con cháu về cách đối nhân xử thế ông cha ta đã dạy con cháu bằng câu ca dao:
Lời nói chẳng mất tiền mua
Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau​
Vậy câu ca dao trên có nghĩa là gì ? Câu ca dao trên là một lời giáo huấn vô cùng sâu sắc nhắc nhở con cháu khi giao tiếp cần dùng những lời lẽ lịch sự, tế nhị, ôn hòa để cho người nghe dễ tiếp nhân, dễ cảm thông.
Thế thì tại sao khi giao tiếp ta phải dùng lời lẽ ôn hòa lịch sự? Trong đời sống ta ko thể tồn tại một cách lẽ loi, đơn độc mà phải tập hợp thành cộng đồng, ở đó, chúng ta có những mối wan hệ khác nhau mà lời nói là công cụ giúp ta trao đổi, giao tiếp ứng xử với nhau. Hơn nưã lời nói là một trong những phương tiện để đánh giá phẩm chất của con người. Chẳng hạn như:Trong một lớp học àm lớp trưởng là người ôn hòa, lịch sự thì nói gì ai cũng nghe theo; một ông gám đốc dùng lời lẽ ôn hòa, lịch sự với nhân viên thì nhân viên sẽ phục tùng
Làm thế nào để thực hiên lời dạy trên? Trong giao tiép chúng ta cần phải ăn nói lịch sự, từ tốn, lời nói phải có đầu, có duôi. Trong nhìu trường hợp mà người ta dùng cách giao tiếp khác nhau. Tuy nhiên ko phải "cho vừa lòng nhau" mà ta dùng cách ăn nói xu nịnh. Cách sử sự như vậy ko tốt, cần phải tránh
Câu ca dao là một bí quyết giúp ta thành công trong đời, là một lời giáo huấn về cách đối nhân xử thế. Đây cũng là 1 pài hox cho kon người để rèn luyện, tu dưỡng đạo đức cho kon người. Pản thân em láh cần học tập cách ăn nói lịch sự, lễ pháp để xúng đáng là "kon ngoan trò giỏi"

Lời nói là phương tiện để con người trao đổi tư tưởng, tình cảm và kinh nghiệm với nhau. Vì thế nó có giá trị đặc biệt trong đời sống. Để khuyên bảo mọi người cách nói năng để dạt hiệu quả cao nhất trong giao tiếp, Ông cha chúng ta đã từng căn dặn:
Lời nói chẳng mất tiền mua
Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau
Nhưng trong cuộc sống hằng ngày, con người thường xuyên phải dùng ngôn ngữ làm phương tiện giao tiếp. Nếu biết lựa chọn lời nói thích hợp thì mọi người sẽ hiểu nhau hơn, công việc sẽ thuận lợi hơn, kêt quả sẽ cao hơn. Mỗi người bình thường đều có khả năng nói lên mọi điều nhưng có lời hay, lời đẹp mà cũng có những lời thô, lời vụng. Chim khôn kêu tiếng rảnh rang, người khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe. Ta có thể chọn lựa lời nói tuỳ theo ý định và trình độ văn hoá của mình. Ông cha thấy lời nói như một thứ công cụ dễ kiếm, dễ chọn trong tầm tay của mọi người. Nếu chọn đúng , lời nói sẽ tạo hiệu quả cao hơn, còn lựa sai thì lời nói sẽ làm mất lòng nhau.
Hiệu quả của lời nói đẹp là làm vừa lòng nhau. Lòi nói đẹp tạo ra sự cảm thông, sự ăn ý và hiểu biết lẫn nhau. Đó là cơ sở để con người đạt được mục đích trong giao tiếp. Để cho vừa lòng nhau, Cần phải biết lựa chọn lời nói phù hợp với đối tượng, hoàn cảnh, Sắc thái tình cảm.
Cùng nói về một hiện tượng là cái chết nhưng có rất nhiều cách diễn đạt: Sư già đã viên tịch, Người chiến sĩ đã hi sinh vì tổ quốc, ông cụ mới khuất núi,...Người có văn hoá khi giao tiếp thường biết lựa chọn cách nói phù hợp. Một lời nói hợp cảnh, hợp tình sẽ làm cho wan hệ them tốt đẹp và việc làm thêm hiệu quả. Một lời nói hớ hênh, vô ý sẽ làm hỏng hết mọi dự định. Chọn được những lời nói thích hợp chính là ta đã làm tốt việc lựa lời
Nhưng để có khả năng lựa lời, chúng ta phải học tập, rèn luyện liên tục, lâu dài. Ông cha ta đã từng để lại rất nhiều lời khuyên về sự cẩn trọng trong cách nói năng của con người: Ăn phải nhai, nói phải nghĩ; học ăn, học nói, học gói, học mở,...
Tuy chú ý đến viẹc lựa lời đẻ đạt được hiệu quả giao tiếp nhưng người xưa không bao giờ cho rằng mục đích giao tiếp chỉ là sự vừa lòng nhau.
Cần phải chọn lời nói thích hợp, nhưng đúng đắn chứ không phải chỉ quan tâm dến sự đồng tình của người nghe, bởi vì có những khi nói thật mất lòng. Một lời nói êm tai, nhẹ nhàng nhưng giả dối không thể coi là một hành vi giao tiép đúng đắn. Nói gần nói xa chẳng qua nói thật, lời nói thích hợp trước hết phải là lời nói chân thực, sau đó với là lời nói đẹp
Lời nói là công cụ giao tiếp, lời nói thể hiện phẩm chất, trình độ của mỗi con người. Biết dùng lời nói thích hợp sẽ tạo được hiệu quả tốt trong giao tiếp. Vì vậy, chúng ta phải tự rèn luyện cách nói năng văn minh, lịch sự để đạt được mục đích như mong muốn

Lời nói không mất tiền mua. Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau". Một tiếng cám ơn, một lời chào hỏi, nếu được thực thi với tất cả chân tình là một biểu lộ của một lòng tin sâu sắc. Nói một tiếng cám ơn, biểu lộ một cử chỉ thân thiện với người khác là muốn nói lên rằng tình liên đới giữa con người là một điều thiết yếu và ta cần có người chung quanh để sống với. Nói một tiếng cám ơn với người nào đó là khẳng định giá trị và nhân phẩm của người đó. Nhưng ở đời, có ai mà không cho ta một món quà hay không dạy ta bất cứ bài học nào đó. Lời nói chẳng mất tiền mua Câu nói này còn có ý nghĩa tương đối với câu "Uốn lưỡi bảy lần trước khi nói" thực tế cuộc sống cho thấy, chính văn hóa hành vi trong giao tiếp sẽ nói lên thật nhiều sự thanh lịch đích thực của một con người, trong các cuộc tranh cãi hoặc bình luận, nếu thấy sai chúng ta không nên nói thẳng toẹt ra những từ ngữ mà đối phương nghe khó chịu, thay vì đó chúng ta nên chọn những từ mang tính giảm nhẹ đi mang tính khuyên nhủ hoặc động viên, à hay là cho ví dụ nhé.Nếu bạn đang đi trên đường và vô ý va phải một người nào đó , nếu bạn nói xin lỗi mà người đó nói lại rằng "đi đứng kiểu gì kì vậy" bạn sẽ cảm thấy khó chịu đúng không, nếu người đó lại nói khác "à không sao, lần sau chú ý hơn nhé" thì bạn lại cảm thấy khác đúng không.Chính mỗi cá nhân phải luôn cân nhắc, nghĩ suy để thực hiện những hành vi giao tiếp của mình sao cho thật lịch sự. Cách nói phải được đặt trong tầm kiểm soát một cách có chừng mực để đảm bảo lĩnh hiệu quả của nó trong quan hệ, tiếp xúc.

giá trị về vật chất, được nâng niu,
gìn giữ, nghĩa là lời nói cũng
quý giá như thế, cũng cần có
sự cẩn thận trong khi sử dụng
nó. Như vậy, hai câu nói trên
muốn khẳng định nếu biết chỉnh
chu lời nói thì ta sẽ được mọi
người tôn trọng, yêu mến, xây dựng
được các mối quan hệ xã hội lành
mạnh, tốt đẹp và đạt được tình cảm,
mục đích giao tiếp khi nói, không làm tổn thương
người khác, gắn kết tâm hồn con người lại
với nhau, viết nên những cảm xúc, ấn tượng đẹp trong giao tiếp.
Sở dĩ ta phải ăn nói thật cẩn thận như thế là vì lời nói vừa có thể xây dựng các mối quan hệ xã hội và cũng có thể hủy hoại nó. Nhất là
trong kinh doanh hay ngoại giao, lời nói
còn quyết định sự thành bại của cuộc
đời ta và có thể là của cả một quốc gia.
Ngoài ra, về giá trị tinh thần, lời nói
thể hiện tác phong đaọ đức lẫn
như trình độ văn hóa của từng
người. Nếu ta biết lựa chọn
đúng những từ ngữ khéo léo, phù
hợp với hoàn cảnh thì sẽ thu được
sự đồng tình, tình cảm, sự tôn trọng
của đối tượng giao tiếp. Ngược lại,
nếu ta ăn nói quá thô lỗ thì có thể
gây mất lòng người khác hay gây
ra những hiểu lầm khiến cho quan
hệ giữa người với người trở nên căng thẳng
hay xảy ra thù hận, căm ghét, hậu quả tai hại khó lường!
Tuy thế, trong cuộc sống, có
những lời nói có thể làm lắng đọng
lòng người, tạo cảm xúc đẹp trong
khi giao tiếp, xóa tan khoảng cách
giữa hai con người xa lạ với nhau.
Giống như ở Quảng trường Ba Đình
ngày 02 tháng 09 năm 1945, Bác Hồ
đã nói: “Tôi nói đồng bào có nghe rõ
không?” đã làm mọi người xúc động
về ngôn từ gần gũi của vị lãnh tụ.
Cùng với đó, âm nhạc là một nghệ thuật,
sự thăng hoa tuyệt vời từ lời nói, nó tạo cho
ta cảm giác tươi đẹp, lâng lâng theo từng
nốt nhạc. Và ngược lại, chỉ vì những xích
mích trong lời nói mà có thể dẫn tới chiến
tranh, lòng thù ghét giữa con người với
nhau hay những vụ ẩu đả giữa những
đấng trí thức có học.
Mặt khác, ở đời có những
lời nói khó nghe, làm mất lòng ta
của những người thẳng tính nhưng họ
chỉ có ý tốt là muốn ta sửa sai, thấy được
lỗi lầm của mình, điều đó chân thành
và đáng quý biết bao, đó là những
“lời thật mất lòng”. Tuy thế, có những
lời ngọt ngào, êm tai, rất đựơc
lòng ta, nhưng đó là những lời
dối trá, xu nịnh, không hề tạo cho
ta một điều tốt nào cả, đấy là những
“lời ngọt chết ruồi” của những kẻ
xảo quyệt, gian ngoa. Thế nên,
trong lời nói cần có sự chân thành,
không vị kỷ, không vụ lợi thì mới đạt
được thành công trong giao tiếp.
Giả sử nếu thế giới không có lời nói, lại càng không có âm nhạc thì
đời sống tinh thần của con người
sẽ rất nghèo nàn, thế giới sẽ như
chìm vào băng giá của sự lạnh
lùng, sòng phẳng và khô khốc
trong buồn tẻ. Vì thế, mỗi ngày
được sống, ta hãy biết chọn
những lời hay ý đẹp mà nói,
phù hợp với những đạo lý làm
người, hướng tới ý nghĩa cao
đẹp của lời nói để làm phong phú thêm nét đẹp văn hóa của nhân loại.
Để đạt được những tình cảm trong lời ăn tiếng nói, ta cần phải biết kiềm chế những cảm xúc tiêu cực như nóng nảy, giận
dữ, quát mắng, nhất là với
những người thân yêu đối với ta.
Và một điều rất quan trọng nữa
là ta nên suy nghĩ thật cẩn thận
trước khi nói ra điều mình nghĩ,
xem điều đó có phù hợp với sắc
thái hoàn cảnh lúc ấy hay không
để tránh làm tổn thương người
khác, điều đó có nghĩa là
“Uốn lưỡi bảy lần trước khi nói”.
Cần tránh lối nói thô kệch, cộc lốc,
hớ hênh, vô phép bởi những điều
đó tạo ra định kiến xấu về phẩm
chất của ta. Cũng không nên dùng
những từ ngữ quá bóng bẩy, kiêu kỳ bởi mụch đích giao tiếp không phải là sự nể nang mà là sự đồng tình quan điểm, tình cảm của đối tượng giao
tiếp . Như thế, ta cần phải luyện cho mình một kỹ năng nói đúng cách, giản dị, sáng suốt, bình tĩnh và phù hợp với những đạo đức xã hội. Điều này, ta nên học tập ở Chủ tịch Hồ Chí Minh, một người có tác phong sống giản dị trong lời nói, bài viết, đời sống thường ngày và đời sống chính trị. Và trên hết, cần tránh lối nói chen vào ngôn ngữ khác trong khi giao tiếp bằng tiếng Việt, đây là lối sống không tốt đang được giới trẻ phổ biến. Vì thế, nếu biết “lựa lời mà nói” thì ta sẽ giành được tình cảm của mọi người, khẳng định được giá trị của bản thân. Đồng thời, nói năng bằng tiếng Việt thuần túy cũng
là cách giữ gìn những nét đẹp của ngôn ngữ dân tộc.
Nét đẹp ngôn ngữ của dân tộc Việt Nam là ở dân ca, ca dao, tục ngữ, thành ngữ. Trong câu nói: “Lời nói gói vàng” hay “Lời nói chẳng mất tiền mua, Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”, dân gian muốn khuyên ta rằng: lời nói có giá trị quyết định phẩm chất, đạo đức của con người ta và nhờ thế ta có được những mối quan hệ xã hội lành mạnh, tốt đẹp. Vì thế, để học tập những kinh nghiệm quý báu ấy, em sẽ bắt đầu rèn luyện cách đối đáp hay, ngắn gọn, rành mạch, lễ phép thông qua các họat động luyện nói trong bộ môn Ngữ văn, phát biểu trong lớp

Trong cuộc sống, lời nói là phương tiện để con người trao đổi tư tưởng, tình cảm, kinh nghiệm sống với nhau. Vì thế nó có giá trị đặc biệt đối với mỗi người. Để khuyên mọi người có cách nói năng sao cho có hiệu quả giao tiếp cao nhất, ông cha ta đã từng căn dặn:
“Lời nói chẳng mất tiền mua
Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”.
Thật vậy, lời nói phản ánh trình độ hiểu biết, tư cách đạo đức, tính tình của mỗi con người. Trong cuộc sống, con người thường xuyên phải dùng ngôn ngữ làm phương tiện giao tiếp. Nếu biết lựa chọn những lời nói thích hợp, con người sẽ hiểu nhau hơn, công việc sẽ thuận lợi hơn, kết quả tốt hơn. Mỗi con người bình thường đều có khả năng nói lên mọi điều mà cũng có lời hay, lời đẹp, cũng có lời thô, lời tục. Người khôn phải biết lựa chọn để nói lời hay, lời đẹp. Lời nói là một thứ công cụ, nhưng có thể lựa chọn được tuỳ theo ý định và trình độ văn hoá của người nói. Ví thế, ông cha ta hình dung lời nói như một thứ sản phẩm, một thứ công cụ dễ kiếm, dễ tìm trong tầm tay của mỗi người. Nếu chọn đúng lời nói sẽ gây hiệu quả lớn, còn lựa sai thì lời nói sẽ làm mất lòng nhau.
Vậy muốn lời nói làm vừa lòng nhau thì chúng ta cần phải chọn lời nói thích hợp với đối tượng, hoàn cảnh, với sắc thái tình cảm. Mỗi lời nói hợp với người, hợp với cảnh sẽ làm cho quan hệ tốt đẹp và việc làm thêm hiệu quả. Một lời nói thô vụng sẽ làm hỏng hết mọi dự định. Chọn được những lời nói thích hợp chính là ta đã làm tốt việc “lựa lời”. Muốn có khả năng dùng lời nói đẹp cần phải có quá trình học tập và rèn luyện liên tục, lâu dài. Chúng ta phải biết nói những lời nói chân thật và sau đó là lựa chọn những lời nói đẹp, nói hay để hiệu quả giao tiếp được tốt hơn. Nhưng không phải lúc nào cũng lựa lời đẻ nói, để xuê xoa mọi chuyện mà có lúc chúng ta cần nói thật.
Lời nói là công cụ giao tiếp, lời nói thể hiện phẩm chất, trình độ của mỗi con người. Vì vậy chúng ta cần tự rèn luyện cách nói năng văn minh lịch sự để đạt được mục đích như mong muốn.

“Lời nói chẳng mất tiền mua
Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”
Đây là một bài học dạy ta về cách đối nhân xử thế.
Như chúng ta cũng biết thì giữa con người với nhau luôn có những mối quan hệ, mỗi mối quan hệ khác nhau thì có những cách giao tiếp và trao đổi khác nhau nhưng dù trong mối quan hệ nào thì khi trao đổi, giao tiếp với nhau ta cũng nên dùng những lời lẽ ôn hòa, lịch sự để cho người nghe được hài lòng vừa ý. Hay nói cách khác là ta phải nói năng lễ phép, hòa nhã để tạo tình đoàn kết, thân ái khi giao tiếp.
Bởi lẽ, chúng ta không sống lẻ loi mà tập hợp thành một xã hội. Xã hội con người là một xã hội có tổ chức, có văn hóa, giữa con người với con người từ lâu có mối quan hệ mà lời nói là công cụ để giúp ta trao đổi, giao tiếp với nhau trong cuộc sống. để giữ mãi tình cảm tốt đẹp, mối quan hệ khăng khít với nhau ta phải biết lựa lời mà nói, tức là ta phải chọn lời hay ý đẹp để người nghe không buồn lòng phật ý. Lời nói lịch sự, hòa nhã khiến cho người nghe dễ dàng tiếp thu ý kiến của mình, dù đó là những lời phê bình. Biết lựa lời khi trao đổi là ta trọng người trọng mình . điều này làm cho người nghe kính nể ta hơn. Lời nói khiếm nhã, thô lỗ không những mất tình đoàn kết, có khi dẫn đến những tai họa khôn lường. Chẳng hạn, một người lãnh đạo nói năng khiêm tốn, cởi mở, vui vẻ luôn luôn được ủng hộ, đồng tình của người duwois quyền . bạn bè thật tình khuyên bảo sửa sai nhau bằng những lời lẽ ôn hòa, dịu dàng tất nhiên bạn dễ chấp nhận tiếp thu….Đây cũng là bí quyết giúp ta thành công trong cuộc sống, đồng thời mối quan hệ giữa người với người trong xã hội trở nên gắn bó, đoàn kết và tốt đẹp hơn.
Tuy nhiên không phải để cho vừa lòng nhau mà ta nói những lời xu nịnh, a dua. Cách xử thế như vậy không tốt cần phải tránh .
Lời ca dao là một bí quyết giúp ta thành công trong cuộc sống, giúp ta biết cách đối xử ở đời. Đây cũng là một bài học rèn luyện tu dưỡng đạo đức giúp con người trở thành một người có văn hóa, lịch sự

I.MB:
-Lời dẫn.
-Luận điểm chính.
-Định hướng.
II.TB:
-Trả lời câu hỏi nghĩa "là gì?" (Nghĩa đen\RightarrowNghĩa bóng\RightarrowNghĩa sâu).
-Trả lời câu hỏi "tại sao ong cha ta lại nói thế?"(Cho mình 1 số lí lẽ +D/C).
-trả lời câu hỏi "làm sao làm được nhu vậy?"(dạng như vận dụng thế nào trong thực tế ấy).
III.KB:
-Khẳng định lại vấn đề.
-Quan điểm cua em.
Lời nói không mất tiền mua. Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau". Một tiếng cám ơn, một lời chào hỏi, nếu được thực thi với tất cả chân tình là một biểu lộ của một lòng tin sâu sắc. Nói một tiếng cám ơn, biểu lộ một cử chỉ thân thiện với người khác là muốn nói lên rằng tình liên đới giữa con người là một điều thiết yếu và ta cần có người chung quanh để sống với. Nói một tiếng cám ơn với người nào đó là khẳng định giá trị và nhân phẩm của người đó. Nhưng ở đời, có ai mà không cho ta một món quà hay không dạy ta bất cứ bài học nào đó. Lời nói chẳng mất tiền mua Câu nói này còn có ý nghĩa tương đối với câu "Uốn lưỡi bảy lần trước khi nói" thực tế cuộc sống cho thấy, chính văn hóa hành vi trong giao tiếp sẽ nói lên thật nhiều sự thanh lịch đích thực của một con người, trong các cuộc tranh cãi hoặc bình luận, nếu thấy sai chúng ta không nên nói thẳng toẹt ra những từ ngữ mà đối phương nghe khó chịu, thay vì đó chúng ta nên chọn những từ mang tính giảm nhẹ đi mang tính khuyên nhủ hoặc động viên, à hay là cho ví dụ nhé.Nếu bạn đang đi trên đường và vô ý va phải một người nào đó , nếu bạn nói xin lỗi mà người đó nói lại rằng "đi đứng kiểu gì kì vậy" bạn sẽ cảm thấy khó chịu đúng không, nếu người đó lại nói khác "à không sao, lần sau chú ý hơn nhé" thì bạn lại cảm thấy khác đúng không.Chính mỗi cá nhân phải luôn cân nhắc, nghĩ suy để thực hiện những hành vi giao tiếp của mình sao cho thật lịch sự. Cách nói phải được đặt trong tầm kiểm soát một cách có chừng mực để đảm bảo lĩnh hiệu quả của nó trong quan hệ, tiếp xúc.

Một tiếng cảm ơn , một tiếng chào hỏi nếu được thực thì với tất cả chân tình là một biểu lộ của một lòng tin sâu sắc . Nói một tiếng cảm ơn , biểu lộ một cử chỉ thân thiện với người khác là muốn nói lên rằng tình liên đới giữa con người là một điều thiết yếu và ta cần có người chung quanh để sống với . Nói một tiếng cảm ơn với người nào đó là khẳng định giá trị và nhân phẩm của người đó . Nhưng ở đời có ai mà không cho ta món quà hay bất cứ bài học nào đó .

Câu ca dao: "Lời nói chẳng mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau" khuyên chúng ta phải biết cẩn trọng, cân nhắc, suy nghĩ kĩ trước khi nói một vấn đề nào đó để mọi người hòa thuận, tránh xung đột và quan hệ xã hội bền vững và tốt đẹp hơn.
ELB