Sự xuất hiện của Bụt trong “Tấm Cám” là 1 chi tiết nghệ thuật. Bụt không có thật, trong các câu truyện cổ tích thì thường thấy sự xuất hiện của Bụt để giúp đỡ cho nhân vật chính.
Trong truyện “Tấm Cám” cũng vậy. Bụt là một sự sáng tạo của nhân dân ta. Đó thường được miêu tả có hình dạng giống một ông cụ già, râu tóc bạc phơ , hiền lành, tốt bụng, luôn giúp đỡ kẻ yếu, người gặp khó khăn. Ông Bụt đã hiện lên 4 lần để giúp đỡ nhân vật chính: lần 1 giúp cô nuôi con cá bống, lần 2 cá bống chết Bụt mách Tấm đem xương chôn chân giường, lần 3 là giúp Tấm nhặt gạo với thóc để Tấm đi dự hội, lần 4 là giúp Tấm có quần áo đẹp để đi hội. Hình tượng ông Bụt có thể nói là đại diện cho quan niệm của nhân dân ta. Dân ta thường tín nhiệm người già. Các cụ già, già làng thường có kinh nghiệm, có kiến thức được mọi người tín nhiệm xin ý kiến và cho những lời khuyên. Hình ảnh ông cụ già đẹp lão, phúc hậu luôn đem đến vận may. Do vậy, ông Bụt là sáng tạo riêng của nhân dân lao động Việt Nam ta. [ không như thần bên phương Tây hay tiên, mụ phù thủy… chứa đầy phép thuật trong các câu truyện dân gian của các quốc gia khác].
Truyện cổ tích nói chung và hình ảnh ông Bụt nói riêng đều là những câu truyện, những hình ảnh không có thật mà đều do trí tưởng tượng của nhân dân ta. Nó đại diện cho mơ ước , khát vọng về 1 xã hội công bình của nhân dân. [ Điều này cũng gần giống như “cảm hứng lãng mạn của văn học giai đoạn 1945 – 1975, văn học luôn hướng đến tương lai, luôn lấy những điều ước mơ để nói về những điều không như mơ ước, để quên đi thực tại , cổ vũ toàn dân tiếp tục cố gắng để có được tương lai tốt đẹp đó, mà hiếm thấy những dòng tả thực đau thương về chiến tranh] .
Bụt là 1 sáng tạo riêng của nhân dân, đại diện cho mơ ước , cho quan niệm, cho trí tưởng tượng,cho tín ngưỡng, cho khát vọng của nhân dân… vì thế nó là 1 chi tiết đầy tính nghệ thuật của truyện cổ tích “Tấm Cám”

Nếu không có những truyền thuyết về ông Bụt hay những truyền thuyết khác… trong văn học dân gian Việt Nam, thì làm sao, người con Việt Nam có thể thấy được niềm tin về cuộc sống, và hiểu biết được sự tín ngưỡng và các nghi lễ của ông bà tổ tiên của chúng ta trong thời kỳ dựng nước cho tới ngày hôm nay.
Nhưng thực ra ông Bụt là ai?
Khi nói đến ông Bụt là hình như người Việt Nam mình ai cũng liền nghĩ đếnhình ảnh của một ông già hiền như tiên, râu tóc bạc phơ, luôn thường dạy người ta nên làm những việc tốt, sống đời lương thiện, hiếu thảo với gia đình, rồi khi gặp khó khăn, gọi ông thì ông sẽ hiện ra giúp đỡ.
Qua những truyện cổ tích của xứ Việt được biết như: chuyện Tấm Cám, Thằng Bờm, Cây Tre Trăm Đốt… Ông Bụt là một ông già hiền từ như tiên, râu tóc bạc phơ, luôn xuất hiện bất ngờ, để an ủi, giúp đỡ những trẽ con, người hiền lành đang lâm nạn, bằng một câu hỏi: “Tại sao con khóc? hay tại sao ngươi khóc ?”.
Hình ảnh ông Bụt là một nhân vật hư cấu mang tính giáo dục nói lên những lờirăn dạy luân lý, gắn liền với đời sống vật chất và tinh thần, nhằm giúp cho người con Việt thấy được cái nhìn thực tiễn trong lối sống và cách đối nhân xử thế theo đạo lý sống của ông bà tổ tiên chúng ta.
Ông Bụt không phải là những nhân vật phi thường như những vị giáo chủ của các tông phái. Ông Bụt chỉ là một hình ảnh mang tính tư tưởng để nói lên đức tính tốt của người Việt. Ông Bụt là nét văn hóa dân tộc đặc sắc, phong phú,giản dị, bình thường trong cuộc sống hằng ngày của người con Việt.
Điều này có thể thấy được qua các thể loại ca dao, tục ngữ, truyện cổ tích dân gian trong nền văn học Việt và nét đặc biệt hơn nữa là trong gia đình người Việt, ít khi được nghe người ta nói thờ Ông Bụt, do đó không có Đạo Bụt, nhưng người ta vẫn tin rằng, ông Bụt luôn luôn là vị cứu tinh của họ, trong lúc đang gặp bất công, đau khổ đày ải, hay không còn cách giải quyết nào khác.
Ông Bụt đã được dân tộc Việt dân gian hoá qua hình ảnh của một sứ giảmang đặc tính thuần túy dân gian của người Việt, bằng nhiều hình thức đa dạng,nằm trong một người luôn luôn mang lại hạnh phúc, niềm vui, thanh bình chonhững người nghèo khổ, hiền lành! và Nhắm mắt ông Bụt cười cho trẻ em một giấc mơ tuyệt vời.
Mỗi lần xuất hiện bất ngờ của Ông Bụt trong các truyện cổ tích đã nóilênđược nhiều điều, khi nhìn lại những gì gần gũi quen thuộc, dù chỉ qua hình thức ngắn gọn, nhưng đó là sức mạnh mầu nhiệm trong cuộc sống tối tăm gian khổ của người Việt, trong tinh thần luôn biết giúp đỡ thương nhau, mặc dù đang ở bậc tuổi già của ông bà hay cha mẹ.
Có lẽ vì Ông Bụt quá thân, quá thật thà, chất phác, quá dễ tính đối với dân gian cho nên người ta coi thường hay cố ý quên đi những lời hay ý đẹp trong lối sống sao cho trọn đạo làm người, do ông bà tổ tiên chúng ta thường hay dạy, qua những hình ảnh hiện thân khác nhau của Ông Bụt, không chịu thực hành mà chỉ chờ mong vào sự cưu mang của người khác.
Người con Việt đã có một nền văn hoá phong phú phù hợp cho nhiều tầng lớp trong xã hội và nền văn hoá phong phú này đã phải trải qua nhiều quá trình lưu truyền liên tục, từ hệ này sang hệ kia, được biết qua nhiều truyền thuyết. Nhưng truyền thuyết con Rồng cháu Tiên vẫn là một dấu ấn dân gian Việt quan trọng mang trong mình của mỗi người con Việt và nhờ vào đó mà nền Văn hoá dân tộc Việt phát sinh ra những phong tục, tập quán, lòng tín ngưỡng của mình, qua những hình ảnh khác nhau trong những truyền thuyết khác nhau như : Truyền Thuyết Ông Bụt….