Theo tôi, nhận định trên có thể được làm sáng tỏ bằng cách xem xét những ví dụ cụ thể sau đây:
- Văn hóa Ai Cập cổ đại mang đậm dấu ấn của điều kiện tự nhiên, kinh tế, chính trị, xã hội của khu vực đó. Ai Cập cổ đại là một nền văn minh phát triển trên lưu vực sông Nin, một nguồn nước quan trọng cho nông nghiệp và giao thông. Sự phụ thuộc vào sông Nin đã tạo ra một niềm tin vào sự sống sau khi chết và một hệ thống tôn giáo phức tạp, biểu hiện qua việc xây dựng các kim tự tháp, các đền thờ và các nghi lễ tôn kính các vị thần. Ngoài ra, Ai Cập cổ đại cũng là một quốc gia có chính quyền trung ương mạnh mẽ, do các vua Pharaoh lãnh đạo. Họ đã thực hiện các công trình kiến trúc, khoa học và nghệ thuật ấn tượng, như việc sử dụng chữ viết tượng hình (chữ tượng hình), phát minh ra giấy (giấy papyrus) và thiết kế ra các công cụ đo lường (đồng hồ cát, bản đồ sao)¹.
- Văn hóa Trung Quốc cổ đại mang đậm dấu ấn của điều kiện tự nhiên, kinh tế, chính trị, xã hội của khu vực đó. Trung Quốc cổ đại là một nền văn minh phát triển trên lưu vực hai dòng sông lớn là Hoàng Hà và Dương Tử, cũng là những nguồn nước quan trọng cho nông nghiệp và giao thông. Sự ổn định của nền nông nghiệp đã tạo ra một xã hội có giai cấp và nhà nước phong kiến, do các triều đại hoàng gia lãnh đạo. Họ đã duy trì một nền văn hóa liên tục và độc đáo, biểu hiện qua việc sử dụng chữ viết chữ Hán (chữ Hán), phát minh ra bột giấy (bột giấy) và thiết kế ra các công cụ khoa học và kỹ thuật (la bàn, thuốc súng, in ấn)².
- Văn hóa Ấn Độ cổ đại mang đậm dấu ấn của điều kiện tự nhiên, kinh tế, chính trị, xã hội của khu vực đó. Ấn Độ cổ đại là một nền văn minh phát triển trên lưu vực sông In-đus, một nguồn nước quan trọng cho nông nghiệp và giao thông. Sự giao thoa giữa các dân tộc khác nhau đã tạo ra một xã hội đa dạng và phong phú về văn hóa, biểu hiện qua việc sử dụng nhiều ngôn ngữ (tiếng Phạn, tiếng San-skrit), phát triển nhiều tôn giáo (Ấn Độ giáo, Phật giáo, Hồi giáo) và thiết lập nhiều quốc gia và vương quốc (Maurya, Gupta, Delhi)³.
- Văn hóa Ba Tư cổ đại mang đậm dấu ấn của điều kiện tự nhiên, kinh tế, chính trị, xã hội của khu vực đó. Ba Tư cổ đại là một nền văn minh phát triển trên cao nguyên Iran, một vùng đất khô cằn và núi non. Sự thích nghi với môi trường khắc nghiệt đã tạo ra một xã hội chiến binh và thương nhân, biểu hiện qua việc xây dựng một đế quốc rộng lớn (Đế quốc Achaemenid, Đế quốc Parthia, Đế quốc Sassanid), thực hiện các chính sách khoan dung và công bằng (đạo Zoroaster, luật lệ Darius, đường Hoàng đạo) và phát triển các nghệ thuật và kiến trúc đẹp mắt (cung điện Persepolis, cột trụ Susa, tượng rồng)⁴.
Từ những ví dụ trên, ta có thể thấy rằng văn hóa các quốc gia cổ đại phương Đông mang đậm dấu ấn của điều kiện tự nhiên, kinh tế, chính trị, xã hội của khu vực đó. Điều này cho thấy sự sáng tạo và đa dạng của con người trong quá trình lịch sử.
Nguồn: Cuộc hội thoại với Bing, 11/9/2023
(1) Văn hóa cổ đại phương Đông | SGK Lịch sử lớp 10. https://loigiaihay.com/van-hoa-co-dai-phuong-dong-c85a11675.html.
(2) Thế giới phương Đông – Wikipedia tiếng Việt. https://vi.wikipedia.org/wiki/Thế_giới_phương_Đông.
(3) Những thành tựu văn hóa cổ đại phương Đông và phương Tây. https://luatduonggia.vn/nhung-thanh-tuu-van-hoa-co-dai-phuong-dong-va-phuong-tay/.
(4) Sự hình thành và Văn hóa của các quốc gia cổ đại phương Đông. https://www.dinhnghia.com.vn/su-hinh-thanh-va-van-hoa-cua-cac-quoc-gia-co-dai-phuong-dong/.
(5) Những thành tựu văn hóa của các quốc gia cổ đại phương Đông. https://vndoc.com/nhung-thanh-tuu-van-hoa-cua-cac-quoc-gia-co-dai-phuong-dong-239537.