BÀI LÀM
Trong xã hội phong kiến xưa kia, quan niệm trọng nam khinh nữ đã biến cuộc đời người phụ nữ thành chuỗi bi kịch kéo dài. Biết than cùng ai, biết ngỏ cùng ai? Trời thì cao mà đất thì dày. Thôi thì đành giãi bày qua tiếng hát, lời ru vậy! Câu ca dao: Thân em như trái bần trôi… nằm trong mảng đề tài than thân trách phận mà nhiều câu có cấu trúc khá giống nhau ở cách mở đầu bằng hai chữ đầy xót xa, ngậm ngùi:
Thân em như trái bần trôi,
Gió dập sóng dồi, biết tấp vào đâu?
Xuất xứ câu ca dao này là ở miền Nam, xứ sở của sông ngòi, kênh rạch. Cây bần thường mọc ở ven bờ. Trái bần non có vị chua chua chát chát, xắt mỏng chấm mắm ăn thay rau. Trái già rụng xuống nước, bập bềnh nổi trôi theo sóng, Ngay cái tên gọi cũng chỉ rõ nó là loại cây tầm thường (bần: nghèo), chẳng có mấy giá trị.
Phân tích câu ca dao “Thân em như trái bần trôi, Gió dập sóng dồi, biết tấp vào đâu”  
Người phụ nữ chân lấm tay bùn nhìn trái bần trôi mà cám cảnh, thấy mình nào có khác chi?! Trái bần trôi hoàn toàn phụ thuộc vào gió, vào sóng. Gió nhẹ, sóng êm thì từ từ, thanh thản, chẳng may gió dập, sóng dồi thi cũng đành cam chịu cảnh ba chìm bảy nổi chín lênh đênh, biết tấp vào đâu ? Vào bờ bến nào để đổi thay số phận?
Không được làm chủ bản thân, người phụ nữ buộc phải lâm vào cảnh: Cũng đành nhắm mắt đưa chân. Mặc cho con tạo xoay vần đến đâu. Luật tam tòng khắc nghiệt trói buộc họ, biến họ thành những con người cam chịu định mệnh bất công: Tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử và thực tế thì người phụ nữ đã bị xã hội khinh rẻ, coi thường. Đây là một trong những nguyên nhân gây ra mặc cảm tự ti từ bao đời nay ở người phụ nữ.
Có điều gì đó thật xót xa, buồn thảm trong hình ảnh so sánh: Thân em như trái bần trôi Trái bần trôi theo dòng sông vô định, còn người phụ nữ nghèo thì cũng nổi trôi trong dòng đời vô định. Hiện thực nghiệt ngã, tương lai mờ mịt, không một chút vui, không một niềm hi vọng. Câu ca dao với hình tượng gợi cảm và âm điệu ngậm ngùi đã gợi lên số phận hẩm hiu đáng thương của người phụ nữ nghèo khổ trong xã hội phong kiến cũ. Ta hãy thử hình dung vào một trưa hè ở đồng bằng Nam Bộ, gió thổi lao xao trong rừng đước, rừng tràm, chợt nghe thấy tiếng ru con vọng ra từ ngôi nhà nhỏ ven sông lẫn với tiếng võng đưa kẽo kẹt: Ầu ơ… Thân em như trái bần trôi, Gió dập sóng dồi, biết tấp vào đâu?Cầu hỏi vừa là nỗi băn khoăn muôn thuở không lời giải đáp, vừa là lời than thân trách phận buồn đến não nề.
Nhìn những trái bần nổi chìm theo sóng, ta sẽ thấm thìa và rung động đến tận sâu thẳm tâm hồn trước lời ru rưng rưng nước mắt của những người phụ nữ lao động nghèo khó trong một quá khứ chưa xa.

Trong kho tàng văn học Việt Nam có biết bao nhiêu bài thơ nói về số phận hẩm hiu của người phụ nữ trong thời phong kiến như Truyện Kiều của Nguyễn Du, Cung oán ngâm khúc…Từ lâu trong ca dao cũng thể hiện được số phận không may mắn của người phụ nữ trong xã hội xưa:
Thân em như trái bần trôi
Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu
bài ca dao thể hiện được số phận của người phụ nữ. Bài ca dao mở đầu bằng cụm từ “thân em” để chỉ cho thân phận những người phụ nữ xưa. Nghệ thuật so sánh ví thân phận người con gái như trái bần trôi. Trái bần nhỏ bé trước những sóng gió của cuộc đời. Trái bần ấy lẻ loi trên dòng sông trôi đi đâu thì chưa ai biết. “Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu” câu thơ thể hiện được sự lênh đênh của thân phận người phụ nữ.
Họ không được quyết định thân phận và số phận của mình, họ nhỏ bé lẻ loi đơn độc như trái bần trôi để mặc cho sóng gió táp dồi trôi dạt khắp nơi. Động từ “dồi”, “tấp” thể hiện được sự nghiệt ngã của dòng đời. Nó như muốn nhấn chìm người phụ nữ, nhấn chìm họ xuống dưới đáy của đại dương kia. Nhưng rồi lại thôi trêu đùa người phụ nữ như một thứ đồ chơi. Sóng gió kia không phải sóng gió của tự nhiên mà chính là xã hội phong kiến là chế độ bất công nam quyền. Người phụ nữ phải chịu biết bao nhiêu đắng cay nhưng không thể làm gì chỉ biết than thân trách phận.
Có thể thấy bài ca dao đã thể hiện được số phận lênh đênh của người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Họ không được sống những ngày tháng yên bình, không được yêu thương trân trọng. Cuộc đời của họ là phải đương đầu với sóng gió.

Trong kho tàng ca dao dân ca Việt Nam, bên cạnh những câu hát về tình cảm gia đình, tinh yêu quê hương đất nước con người,... cha ông ta còn cất lên những câu hát than thân. Trong đó em thích nhất là bài ca dao:
Thân em như trái bần trôi
Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu
Câu ca dao thuộc thể thơ lục bát. Mở đầu bài ca dao là từ "thân em", mô tuýp quen thuộc trong chùm ca dao than thân nói về thân phận của người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Trong bài đã sử ụng biện pháp nghệ thuật so sánh "thân em" với "trái bần trôi" . Trái bần là quả của cây bần, tròn, dẹt, ăn chua và chát, trôi lênh đênh giữa mặt bùn đã gợi ra số phận chìm nổi lênh đênh vô định của người phụ nữ, không biết đi đâu về đâu. Đồng thời thể hiện thân phân cay đắng bị phụ thuộc, vùi dập. Đông từ tấp,dồi càng nói rõ nên nỗi khổ của người phụ nữ. Nó như muốn nhấn chìm người phụ nữ, nhấn chìm họ thât sâu xuống dưới đáy biển. Phụ nữ chính là giai cấp thấp bé nhất trong xã hội phong kiến. Chính vì vây,họ không có cơ hội dể lựa chọn kiếm tìm hạnh phúc của riêng mình. Tuy vậy, những người phụ nữ không được kêu oan nên họ đã hát lên câu ca dao này để than vãn, oán trách cho thân phận đắng cay của mình. Qua đó, bài ca dao này đã thể hiện nỗi xót thương cho thân phận người phụ nữ, thể hiện sự phản kháng, tố cáo xã hội phong kiến bất công. Ngoài câu ca dao trên, ta cũng còn một số câu ca dao khác nói về thân phận, nỗi khổ của người phụ nữ như:
Thân em như tấm lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai.
Bài ca dao này cũng nói lên nỗi khổ của người phụ nữ ngày xưa làm cho người đọc, người nghe cảm thấy thương xót và đồng cảm cho cuộc đời đắng cay này

khó quá