Đọc truyện ‘Chiếc lá cuối cùng’ của nhà văn Mĩ Ô-Hen-ri ta bồi hồi xúc động về tấm lòng nhân ái cao cả của một người hoạ sĩ nghèo, cô đơn. Vì tình thương yêu con người, để đem lại niềm tin và sự sống cho một người, Bơ-men đã sẩn sàng hi sinh cả tính mạng của mình.

Câu chuyện kể về hai hoạ sĩ Giôn-xi và Xiu, họ cùng chung sở thích về nghệ thuật... và cùng nhau thuê một căn phòng ở tầng thượng để làm xưởng vẽ. Làng Grinnich kì dị và cổ kính này là một ‘biệt khu’ phía tây công viên Oa- sinh-tơn với những phố sá chạy ngang chạy dọc lung tung, đây là nơi trú ngụ của những nghệ sĩ nghèo. Giôn-xi tội nghiệp đã bị chứng bệnh viêm phổi đánh ngã. Bệnh tình trầm trọng có thể nói mười phần chỉ còn hi vọng một mà thôi. Nhưng điều tệ hại nhất đến với Giôn-xi là nàng đã tuyệt vọng nghĩ rằng mình không thể khỏi bệnh được. Giôn-xi chán ngán tất cả, không có niềm tin để bám víu, nàng đã đã cảm nhận được cái chết đang đến gần. Theo lời bác sĩ, y học cũng bó tay, mọi thứ thuốc men đều không có tác dụng khi người bệnh không muốn sống nữa. Ngày ngày, Giôn-xi nhìn ra ngoài cửa sổ và đếm từng chiếc lá rụng, nàng đếm được: mười hai, mười một, mười v. v... Giôn-xi đinh ninh rằng khi nào chiếc lá cuối cùng trên cây thường xuân rụng thì nàng cũng ra đi. Xiu, hết lòng thương yêu như người chị, người mẹ, chăm sóc, khuyên nhủ, động viên nhưng bất lực, Giôn-xi vẫn sống trong tuyệt vọng và chờ đợi chiếc lá cuối cùng lìa cành, chờ đợi cái chết.

Làm thế nào để cứu Giôn-xi? Xiu tìm đến cụ Bơ-men kể cho cụ nghe về ý nghĩ kì quặc đó của Giôn-xi và hi vọng một sự cứu giúp. Bơ-men là một hoạ sĩ sống cô đơn trong một gian buồng tối om ở tầng dưới. Cụ đã ngoài sáu mươi, là ông già nhỏ nhắn có bộ râu loăn xoăn ‘loà xoà xuống cái thân hình như thân hình một tiểu yêu’. Bơ-men là một hoạ sĩ đã cầm bút vẽ bốn mươi năm nhưng đều gặp thất bại. Cụ phải kiếm sống bằng cách làm người mẫu cho các họa sĩ. Nhưng người nghệ sĩ bất hạnh ấy vẫn nung nấu một mong ước cao đẹp sẽ ‘vẽ một bức tranh kiệt tác, nhưng chưa bao giờ bắt đầu cả ‘, ước mơ vẫn là ước mơ, nó vẫn nằm trên giá vẽ!

Nhung bên trong con người kì quái, dữ tợn, lúc nào cũng sặc sụa mùi rượu loại nặng ấy lại có một thế giới tâm hồn rất phong phú, đẹp đẽ. Khi nghe Xiu kể lại chuyện đau buồn của người bạn Giôn-xi, cụ đã xúc động ‘cặp mắt đỏ ngầu, nước mắt chảy ròng ròng’ và hét to lên: ‘Sao! Trên đời này lại có những người ngớ ngẩn muốn chết vì một cây leo chết tiệt nào đó rụng hết lá ư? ‘. Lòng nhân ái được khơi dậy, thôi thúc người nghệ sĩ già cô đơn ấy phải tìm cách cứu sống một con người bằng cách đem lại một niềm tin, niềm hi vọng của sự sống. Và chỉ có chiếc lá, chiếc lá cuối cùng của cây thường xuân bám trên bức tường gạch không bao giờ rụng mới cứu sống được Giôn-xi. Quả vậy, qua một đêm mưa vùi dập và những cơn gió phũ phàng, chiếc lá cuối cùng vẫn còn trên cây. Sáng tỉnh dậy, Giôn-xi ngạc nhiên nhìn thấy chiếc lá vẫn còn: ‘Em cứ tưởng là nhất định hôm đó nó đã rụng. Em nghe thấy gió thổi. Hôm nay nó sẽ rụng thôi và cùng lúc đó thì em sẽ chết’. Nhưng ngày hôm sau, chiếc lá vẫn còn đó. Niềm hi vọng nhen nhóm trong lòng cô gái, Giôn-xi vui vẻ trở lại và bệnh tình cũng giảm dần, sự sống trỗi dậy.

Chiếc lá cuối cùng, ‘một kiệt tác’ của Bơ-men đã cứu sống Giôn-xi. Người nghệ sĩ già đó đã sáng tạo kiệt tác ‘Chiếc lá cuối cùng’ trong một hoàn cảnh thật đặc biệt. Ta hãy hình dung cái không gian, thời gian mà người nghệ sĩ ấy dồn hết tâm huyết để tạo nên một chiếc lá y như thật, chiếc lá cuối cùng trên cây leo thường xuân. Không gian và thời gian sáng tạo của Bơ-men thật khủng khiếp. Có lẽ trong lịch sử của hội hoạ nhân loại chưa từng có một hoạ sĩ nào đã cầm bút vẽ trong một hoàn cảnh đặc biệt như vậy. Bất chấp hiểm nguy, trong cái đêm mưa gió khủng khiếp, trên một chiếc thang chênh vênh dựa vào tường, với ánh sáng mờ tỏ của chiếc đèn bão cầm tay, Bơ-men đã dồn hết tâm lực và tài năng để vẽ lên một chiếc lá. Bơ-men lặng lẽ vẽ không một ai hay biết, sáng hôm sau bác gác cổng thấy cụ ốm nặng trong căn phồng, giầy và áo quần trớt sũng, lạnh buốt. Rồi hôm sau, Bơ-men qua đời vì sưng phổi nặng.

Người nghệ sĩ ra đi vĩnh viễn nhưng để lại một kiệt tác. Đây là tác phẩm nghệ thuật đích thực đầu tiên và cuối cùng của Bơ-men, một kiệt tác duy nhất để lại cho đời như cụ đã hằng ước mơ. Mặc dù, lúc vẽ chiếc lá lên tường gạch, Bơ-men không có dụng ý làm nghệ thuật mà chỉ hành động với một động cơ thôi thúc là tìm cách giải thoát cô bé khốn khổ ra khỏi sự ám ảnh của cái chết đang tới gần, trả một con người về với sự sống. ‘Chiếc lá cuối cùng’ là kết tinh của một tấm lòng nhân ái cao cả, nó là một tác phẩm nghệ thuật chân chính. Điều đó nói lên rằng: nghệ thuật luôn luôn hướng tới sự sống và hạnh phúc của con người, người nghệ sĩ vì cuộc sống con người mà sáng tạo. Cao cả và thiêng liêng biết nhường nào khi người nghệ sĩ đã dám hi sinh cả tính mạng để phục vụ cho nghệ thuật. Bơ-men đã cứu sống một con người bằng nghệ thuật và người nghệ sĩ ấy đã đánh đổi bằng cả cuộc sống của chính bản thân mình. Đọc ‘Chiếc lá cuối cùng’ của Ô. Hen-ri, chúng ta càng thêm tin tưởng ở con người, con người sống với nhau bằng tình nhân ái và lòng vị tha. Chúng ta cần trân trọng những tác phẩm nghệ thuật đích thực hướng tới con người, vì sự sống của con người.

Trong chương trình ngữ văn lớp 8, phần văn học nước ngoài thì truyện ngắn “Chiếc lá cuối cùng” của Ô-Hen-Ri là một kiệt tác sáng ngời chủ nghĩa nhân văn cao đep. Câu truyện là một bức thông điệp màu xanh về tình yêu thương và sự sống con người.

Trước hết ta thấy câu truyện đã thể hiện một tình bạn cao quý, cảm động. Giôn –xi và Xiu là hai nữ họa sĩ trẻ, tuy nghèo nhưng lắm ước mơ, nhiều yêu thương. Họ gắn bó với nhau về những sở thích và nghệ thuật mà kết thành chị em cùng chung nhau thuê một phòng họa nơi phố nghèo. Mùa đông năm ấy, chứng viêm phổi đã hoành hành và đánh ngã Giôn- xi. Cô bị cảm lạnh, nằm liệt giường . Mọi thứ thuốc men đều trở thành vô dụng, cô nghĩ mình không thể nào khỏi được . Giôn –xi bị ám ảnh, một khi chiếc lá cuối cùng của cây thường xuân rụng xuống thì cô cũng ra đi. Sự suy sụp về tinh thần của cô họa sĩ trẻ bất hạnh làm cho bệnh tình ngày càng thêm trầm trọng.

Chính trong hoàn cảnh bi đát ấy,tình bạn được thử thách. Xiu thương Giôn –xi vô cùng. Cô đã khóc đến ướt đẫm cả chiếc khăn trải bàn Nhật Bản.Lúc thì quấy nước súp gà, lúc thì pha sữa, khi mời bác sĩ, lúc lại cầu cứu cụ Bơ –men. Xiu lo âu, săn sóc và hết lòng chạy chữa cho Giôn –xi. Xiu đã giành giật với tử thần để chạy chữa cho đứa em nuôi bé bỏng, tội nghiệp.

Xiu là hiện thân của tấm lòng vị tha trắc ẩn, là một con người giàu đức hi sinh , có trái tim nhân hậu mênh mông . Xiu là nhân vật rất cao đẹp làm ta xúc động và ngưỡng mộ. Nhân vật Xiu tỏa sáng “bức thông điệp màu xanh” thứ nhất của “ Chiếc lá cuối cùng”.

Trong câu chuyện không chỉ có tình yêu thương của Xiu làm ta xúc động. Cụ già Bơ –men ,một họa sĩ - cũng là một con người giàu đức hi sinh như vậy. Năm ấy cụ Bơ- men đã ngoài 60 tuổi, khắc khổ, đã có 40 năm cầm bút vẽ mà vẫn không với tới được “gấu áo vị nữ thần” nghệ thuật. Mơ ước của cụ là một ngày nào đó sẽ vẽ được một tác phẩm kiệt xuất cho đời. Để cứu Giôn –xi ,cụ đã bất chấp những cơn mưa lạnh lẽo, dai dẳng ,pha lẫn tuyết đang đổ xuống. Cụ đã đứng âm thầm suốt đêm để sáng tạo nên “chiếc lá cuối cùng. Chiếc lá do cụ vẽ đã đánh lui thần chết và cứu sống được Giôn-xi. Thế nhưng đổi lại ,cụ Bơ- men đã chết vì xưng phổi. Cụ đã quên mình để cứu sống Giôn- Xi. Đó là một hành động cao cả, cái chết của cụ đẹp hơn mọi bài ca . Cụ đã vĩnh viễn gia đi , nhưng chiếc lá cuối cùng là một kiệt tác mà cụ để lại cho đời. Giôn – xi khỏi bệnh , cô lặng ngắm tác phẩm kiệt xuất của cụ Bơ- men, và cô xúc động nghĩ “ Cụ vẽ nó vào cái đêm mà chiếc lá cuối cùng đã rụng” với tất cả tình thương và lòng biết ơn vô hạn. Nhân vật cụ Bơ –men đã khiến hàng triệu độc giả trên trái đất cúi đầu, nghiêng mình trước hành động nghĩa cử cao đẹp của họa sĩ già . Nhân vật cụ Bơ –men tỏa sáng “bức thông điệp màu xanh” thứ hai của “Chiếc lá cuối cùng”.

“ Chiếc lá cuối cùng” là một tác phẩm văn học nước ngoài nhưng vẫn mang đậm giá trị nhân văn, nhân bản cao cả, “ Bức thông điệp màu xanh” về tình người ấy sẽ mãi tươi non trong lòng chúng ta. Câu chuyện là một lời nhắn nhủ nhân loại : hãy phấn đấu cho hạnh phúc con người ,hãy đem nghệ thuật phục vụ con người . “ Nghệ thuật vị nhân sinh” chứ không phải “ Nghệ thuật vị nghệ thuật”.