Soạn bài: Ca Huế trên sông Hương

Hướng dẫn soạn bài

Bố cục:

   - Đoạn 1 (từ đầu … lý hoài nam) : Giới thiệu sơ lược một số điệu ca Huế.

   - Đoạn 2 (còn lại) : đêm ca Huế trên sông Hương.

Câu 1 (trang 103 sgk Ngữ Văn 7 Tập 2):

   Một vài đặc điểm tiêu biểu của xứ Huế : vùng với nhiều cảnh sắc đẹp như sông Hương, chùa Thiên Mụ, … và nền văn hóa phong phú, độc đáo, đậm bản sắc dân tộc : nhã nhạc cung đình Huế, các điệu ca, điệu hò.

Câu 2 (trang 103 sgk Ngữ Văn 7 Tập 2): Bài văn có nhắc đến :

   a. Các làn điệu dân ca Huế :

   - Chèo cạn, bài thai, hò đưa linh hồn (buồn bã).

   - Hò giã gạo, ru em, giã vôi, giã điệp, bài chòi, bài tiệm, nàng vung (náo nức, nồng hậu tình người).

   - Hò lơ, hò ô, xay lúa, hò nện (gần gũi dân ca Nghệ Tĩnh), hò Huế (khao khát).

   - Lí con sáo, lí hoài xuân, lí hoài nam .

   - Nam ai, nam bình, quả phụ, nam xuân, tương tư khúc, hành vân (buồn, bi ai).

   b. Những dụng cụ âm nhạc : đàn tranh, đàn nguyệt, tì bà, nhị, đàn tam, đàn bầu, sáo, cặp sanh.

Câu 3 (trang 103 sgk Ngữ Văn 7 Tập 2):

   Những hiểu biết thêm sau khi đọc bài văn này :

   - Một số cảnh đẹp, di tích, địa danh ở Huế.

   - Trang phục, con người.

   - Các điệu dân ca với nguồn gốc, cái hay, cái đẹp riêng.

Câu 4 (trang 104 sgk Ngữ Văn 7 Tập 2):

   a. Ca Huế được hình thành từ dòng ca nhạc dân gian và nhã nhạc cung đình.

   b. Do nó hình thành từ hai dòng ca nhạc : dân gian (sôi nổ, tươi vui) và nhã nhạc cung đình (trang trọng, uy nghi).

   c*. Nói ca Huế là một thú tao nhã vì từ nội dung đến hình thức, ca công đến nhạc công, … đều mang sự thanh cao, nhã nhặn, sang trọng, duyên dáng. Kết hợp thưởng thức trên thuyền rồng, giữa dòng sông Hương thơ mộng rất độc đáo.

Luyện tập

   Những làn điệu dân ca miền Bắc có thể kể đến : các điệu hò, điệu lí, hát ví, hát dặm, hát ru, hát đồng dao, hát xoan, quan họ Bắc Ninh….

Soạn bài: Ca Huế trên sông Hương

Xem thêm: Tóm tắt: Ca Huế trên sông Hương

Bố cục:

    - Phần 1 (từ đầu đến “lí hoài nam”): Giới thiệu về Huế, mảnh đất sản sinh ra những làn điệu dân ca.

    - Phần 2 (đoạn còn lại): Những đặc sắc của ca Huế và sơ lược về cách biểu diễn, thưởng thức ca Huế trên sông Hương.

Hướng dẫn soạn bài

Câu 1 (trang 103 sgk ngữ văn 7 tập 2)

- Huế từng là kinh đô nhà Nguyễn, hiện tại là cố đô đẹp và cổ kính bên bờ sông Hương

- Huế thơ mộng và trữ tình với điệu Nam ai Nam bình với di sản Nhã nhạc cung đình Huế

- Nhiều danh lam thắng cảnh đẹp lăng Tự Đức, Khải Định, Minh Mạng, chùa Thiên Mụ, biển Lăng Cô, núi Ngự Bình…

Câu 2 (trang 103 sgk ngữ văn 7 tập 2)

- Các làn điệu dân ca: Chèo cạn, bài thai, đưa linh, giã gạo, ru em, giã vôi, giã điệp, bài chòi, bài tiệm, bài vung, hò xay, hò nện..

- Các điệu hát: lí con sáo, lí hoài xuân, lí hoài nam, nam ai, nam bình, tương tư khúc, hành vân, tứ đại cảnh.

- Nhạc cụ âm nhạc: đàn tranh, đàn nguyệt, tì bà, đàn tam, đàn bầu, sáo, cặp sanh

Câu 3 (trang 103 sgk ngữ văn 7 tập 2)

- Hiểu biết thêm về danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử

- Huế nổi tiếng bởi các làn điệu dân ca và âm nhạc cung đình và nhạc cụ.

- Nghe ca Huế trên thuyền rồng sông Hương là nét lãng mạn, thơ mộng

Câu 4 (trang 104 sgk ngữ văn 7 tập 2)

a, Ca Huế được hình thành từ dòng nhạc dân gian và nhạc cung đình

b, Ca Huế tươi vui, sôi nổi là do có nguồn gốc từ nhạc dân gian, còn sang trọng, uy nghi là có nguồn gốc từ nhạc cung đình

c, Ca Huế là thú vui tao nhã:

   + Cách thức nghe nhạc trên thuyền rồng giữa dòng Hương thơ mộng

   + Nội dung ca Huế sang trọng, trong sáng, gợi tình yêu quê hương đất nước

   + Người ca sĩ duyên dáng trình diễn với dàn nhạc do vũ công điêu luyện trình bày

Luyện tập

Câu hỏi (trang 104 SGK): Địa phương nơi em đang sinh sống có những làn điệu dân ca nào? Hãy kể tên các làn điệu ấy. Tập một vài làn điệu chuẩn bị cho Chương trình địa phương (phần Văn và Tập làm văn) cuối năm.

   Dân ca Quan Họ: Ba mươi sáu thứ chim.

   Dân ca Phú Thọ: Đố hoa

   Dân ca Quan Họ Bắc Ninh: Bèo dạt mây trôi, Hoa thơm bướm lượn.

   Dân ca Phú Thọ: Bà Rí (hát ghẹo).

   Dân ca Bắc Bộ: Cây trúc xinh, Cò lả, Qua cầu gió bay.

   Dân ca Thanh Hoá: Đi cấy.

   Dân ca Nghệ An: Ví dặm.

   Dân ca miền Trung: Lý ngựa ô Huế.

   Dân ca Quảng Nam: Lý thương nhau, Hò ba lý.

   Dân ca Nam Bộ: Lý cây bông, Lý con sáo, Bắc kim thang, Lý chim quyên, Lý ngựa ô, Lý quạ kêu,...

Ý nghĩa - Nhận xét

    - Qua bài viết này, học sinh nhận ra được vẻ đẹp của Huế và ca Huế. Cố đô Huế nổi tiếng không chỉ bởi các danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử mà con nổi tiếng bởi các làn điệu dân ca và âm nhạc cung đình. Ca Huế là một hình thức sinh hoạt văn hóa – âm nhạc thanh lịch và tao nhã, một sản phẩm tinh thần đáng trân trọng, cần được bảo tồn và phát triển.

    - Học sinh đồng thời hình thành thái độ yêu mến, trân trọng và có ý thức gìn giữ, bảo tồn những di sản văn hóa tinh thần của quê hương, đất nước.

Soạn bài: Ca Huế trên sông Hương