Hãy ăn chả lụi trước khi nếm qua thứ nước chấm cầu kì của nó, đây sẽ là một trải nghiệm đặc biệt về hai hương vị khác nhau. Hương vị thơm ngon của miếng chả lụi như cô gái đẹp mộc mạc chân phương, không cần trang điểm cũng khiến người ta mê mệt, thêm nước chấm thì như thoa một lớp phấn, vẽ thêm đôi lông mày, tô thêm một nét son môi, càng sâu sắc càng thành thục.

Mỗi vùng miền trên khắp đất nước Việt Nam đều có những đặc sản riêng gắn liền với tên tuổi của vùng miền đó, nhắc tới phở thì Hà Nội, Nam Định, nhắc bún bò thì mặc định thêm chữ Huế, nhắc tới mì thì nhớ tới xứ Quảng chân chất, còn nhắc tới món chả lụi thì chắc chắn không nơi nào khác ngoài Lagi, Phan Thiết.

Lagi là một thị xã nằm cách thành Phan Thiết 63km, cách TP.HCM khoảng 170km về phía Tây. Có hôm rong ruổi xe máy tới với nơi này vào lúc chiều chạng vạng, ghé ngang một quán nhỏ nằm bên lề đường. Đó là lần đầu người viết bài này làm quen với chả lụi. Trên đời thứ ngẫu nhiên tìm đến với nhau, người ta hay gọi là duyên phận, vừa viết vừa nhớ vừa thòm thèm, duyên phận của mình với chả lụi chắc bắt đầu từ buổi chiều nắng nhẹ đó. Quán không to lắm, chỉ có cái bàn kê ngang, đựng nguyên liệu chế biến, những cây chả được xiên mà tiếng địa phương người ta gọi là lụi, từng cây xếp ngay ngắn, mỗi xiên chả lụi thường có từ 3 đến 5 cuốn tùy độ to nhỏ, mà vừa ngon thì thường là 5. Ngồi nhìn cô bán hàng quạt lửa nướng, nghe tiếng xèo xèo nho nhỏ, thiết nghĩ nên làm hẳn một buổi hòa nhạc về âm thanh ẩm thực, tất nhiên không thể thiếu tiếng xèo xèo nho nhỏ của chả lụi nướng bếp than, trong buổi hòa nhạc đó thực khách sẽ không nghiêm trang như nghe giao hưởng, không gào thét như nghe rock, mà nhắm mắt liên tưởng rồi nuốt trôi cơn thèm ừng ực. Lang thang tâm hồn cho lắm rồi cũng quay về với xiên chả lụi, với bếp than hồng. Nói thật, món ăn đôi khi ngon còn vì phải chờ đợi, bởi nó giúp cho 5 giác quan có đủ thời gian cảm nhận món ăn đầy đủ nhất. Bởi thế mà dường như việc chờ đợi cũng khiến món ăn thêm phần giá trị, đợi món khoái khẩu mà cứ như đợi người yêu trang điểm, món ăn thêm ngon, người yêu thêm đẹp.

Trong lúc ngồi rảnh chờ khâu chế biến, nấu nướng, thực khách còn có thể lân la trò chuyện với cô bán hàng xem nguyên liệu chế biến món chả ra sao: Nhân chả bao gồm tôm, thịt ba rọi được xay nhuyễn cắt nhỏ và ướp với các gia vị theo một công thức mà chắc ít chỗ nào chịu chia sẻ. Nhân chả đo đỏ, nhìn vào cứ liên tưởng tới những miếng tôm, ngon lành tươi rói được mua từ cảng gần đó, Lagi nổi tiếng vì còn có một cảng cá biển lớn, nên chất lượng hải sản luôn được bảo đảm. Chắc vì vậy mà nhân bánh luôn ngon.

Bánh tráng được cắt miếng hình chữ nhật, rồi dưới đôi tay khéo léo của các cô bán hàng mà xếp thành hình giống như nem, với lớp nhân thơm ngon ở giữa, lớp nhân dẻo, kết dính sẽ giúp bánh không bị rời ra. Sau đó sẽ xiên thành một hàng, đem nướng trên bếp than, lửa nhỏ, người bán sẽ trở đều tay như một điệu múa dân gian thành thục. Khi nhân bánh chín, lớp bánh tráng bên ngoài giòn đều là lúc thực khách có thể thưởng thức một cách ngon lành nhất.

Cắn miếng bánh tráng giòn rụm, lớp nhân ngon lành bên trong như tan ra trên đầu lưỡi. Hãy ăn chả lụi trước khi nếm qua thứ nước chấm cầu kì của nó, đây sẽ là một trải nghiệm đặc biệt về hai hương vị khác nhau. Hương vị thơm ngon của miếng chả lụi như cô gái đẹp mộc mạc chân phương, không cần trang điểm cũng khiến người ta mê mệt, thêm vào thứ nước chấm thì như thoa thêm một lớp phấn, vẽ thêm đôi lông mày, tô thêm một nét son môi, càng sâu sắc càng thành thục. Nước chấm được làm từ nước mắm ngọt, pha thêm cà chua xay, nước cốt me, đậu phộng xay nhuyễn, chua ngọt kích thích vị giác, ai muốn ăn cay thì có thể cho thêm ớt vào để hoàn thiện khẩu vị ưa thích của mình.

Có hai cách thưởng thức món chả Lagi, bạn có thể ăn từng xiên với nước chấm, ngon đơn giản, nướng vừa tới còn nóng giòn thì ăn ngay. Cách thứ hai thì cuốn với bánh tráng, thêm rau sống, dưa chuột, xoài bào mỏng, cuộn lại với nhau, chấm với nước chấm, có nơi còn cho thêm trứng để cuốn vào, cho thêm nem thịt để tăng vị, kiểu nào cũng hấp dẫn, cũng nhanh chóng làm thực khách say mê.

Từ thị trấn Lagi, món chả lụi nhanh chóng lan ra nhiều nơi khắp miền Trung, Nam. Có thể mỗi nơi sẽ nêm nếm khác nhau, thay đổi khẩu vị đôi chút nhưng chung quy vẫn ngon, vẫn giữ cái nét đẹp của món chả lụi. Dù biết như thế, nhưng cảm giác ngồi trong một quán sang trọng ồn ã giữa Sài Gòn mà ăn chả lụi thì cảm giác ngon lại vơi vơi đi, chẳng giống không gian có cái bếp than của một chiều heo hắt nắng nơi thị trấn vốn dĩ là buồn.

Nếu Phan Thiết có món mì quảng vịt được dân Nam bộ khá ưa chuộng, thì tại thị xã La Gi (Bình Thuận), người dân cũng “sáng chế” ra món chả lụi, ăn một lần rồi sẽ khó quên.

Thoạt đầu, chả lụi do chị Căn người khu phố 3, phường Phước Lộc, mày mò chế biến nên. Nguyên liệu tạo ra chả lụi, chủ yếu tôm tươi, thịt ba rọi. Hai món này sau khi ướp đủ các loại gia vị thì cho vào cối xay nhuyễn. Xay xong lại cho vào cối lớn quết thêm lần nữa, để thịt và tôm quyện vào nhau, thật mịn.

Bánh tráng mỏng cắt thành miếng nhỏ đều nhau, cho nhân vào giữa, quết thịt và tôm (giã mịn) chung quanh, rồi gói như kiểu gói nem, cũng có thể gói thành cuốn như cuốn ram.

Công đoạn cuối là dùng que nhọn đâm xuyên qua gói chả đã gói, rồi đặt lên vĩ (bên dưới có lò lửa than) để nướng. Khi nguyên liệu bên trong đã chín, bánh tráng cuốn bên ngoài đạt độ vừa giòn thì lấy xuống. Cần nhớ, lửa than không được lớn quá, vì như thế dễ cháy và không giữ được vị ngọt béo tự nhiên.

Rau sống và nước chấm là hai món phụ nhưng đặc biệt quan trọng với món chả lụi. Rau sống phải là rau xanh thật tươi, cộng với xoài xanh thái nhỏ, khế, dưa leo. Nước chấm phải đầy đủ: ớt, me, đậu phộng giã nhuyễn… Nói chung, chén nước chấm phải đạt đủ các yếu tố vừa cay, vừa chua, vừa ngọt, vừa bùi. Đây là món ăn rất hợp với giới trẻ, một phần chả chỉ 10.000 đồng, hai người muốn ăn no chừng 50.000 đồng là đủ.

Khi ăn, chỉ việc cho chả, rau nếu cần thêm nem, trứng vào miếng bánh tráng cuốn, dùng tay cuộn thật gọn vậy là xong, chấm mắm và ăn.

Xuất xứ từ La Gi khoảng chừng mươi năm trở lại, nhưng món chả lụi đã nhanh chóng có mặt ở nhiều tỉnh, thành trong cả nước. Tất cả đều cùng mang thương hiệu: “Chả lụi La Gi”. Tại thành phố Hồ Chí Minh, chả lụi La Gi được bán ở số 385 Quang Trung, phường 10, Gò Vấp. Tại Biên Hòa, chả lụi La Gi bán đường Huỳnh Văn Nghệ, khu vực Bửu Long. Ngoài những điểm nổi tiếng ở hai thành phố lớn trên, ở các tỉnh thành khác như: Huế, Phan Thiết, Vũng Tàu... đều có món chả lụi La Gi.

Ngay tại La Gi có rất nhiều điểm bán chả lụi, thời gian bán vào giờ chiều và tối. Điểm bán được các bạn trẻ khen ngon là điểm bán nằm chéo góc Trung tâm dạy nghề ở phường Tân An. Hiện nay trên các trang mạng facebook, Zing News, Yume, diendannaunuong, foody, youtube... có rất nhiều bạn trẻ tham gia quảng bá món ăn lạ miệng và ngon này, một đặc sản chính hiệu La Gi.

Chả lụi là món ăn có xuất xứ từ thị xã Lagi, tỉnh Bình Thuận. "Lụi" là từ dùng để chỉ việc xiên những que tre nhỏ được vót nhọn qua miếng chả và được nướng trên bếp than.[1] Chả lụi thường được dùng kèm với bánh tráng, rau sống và nước chấm. Chúng khá phổ biến ở một số tỉnh thành tại Việt Nam như Phan Thiết, Huế, Vũng Tàu, Biên Hòa.[2], Bình Thạnh - Hồ Chí Minh.

Nguyên liệu
Các nguyên liệu chính để chế biến món chả lụi bao gồm: bánh tráng, tôm, thịt ba rọi. Tuy nhiên để tăng phần hấp dẫn cho món ăn, chả lụi thường được dùng kèm với các loại rau sống như dưa chuột, xà lách, xoài và các loại rau thơm. Nước chấm bao gồm nước mắm ngọt, cà chua xay, nước cốt me, ớt, đậu phộng xay nhuyễn.

Chế biến
Nhân: tôm, thịt ba rọi được cắt nhỏ, xay nhuyễn và ướp đầy đủ các gia vị cần thiết.
Gói: Bánh tráng cắt thành từng miếng nhỏ hình chữ nhật, cho nhân vào chính giữ bánh tráng và gói lại như cách gói nem.
Nướng: Dùng que tre nhỏ được vót nhọn đâm xuyên qua gói chả. Sau đó quết sơ qua một lớp dầu vừa nóng và đặt lên vỉ nướng. Lưu ý khi nướng phải trở đều tay và không nên để lửa than quá lớn. Khi nhân chín, bánh tráng bên ngoài giòn đều thì nên lấy xuống để giữ được vị ngọt béo tự nhiên. (Có thể nướng ở lò vi sóng).
Nước chấm: được làm từ nước mắm ngọt pha với cà chua xay, nước cốt me, đậu phộng xay nhuyễn. Nếu muốn dùng cay thì có thể cho thêm ớt.
Rau sống:gồm xà lách, rau thơm, rau răm, xoài và dưa chuột rửa kỹ, dưa chuột và xoài được bào mỏng.
Chả lụi có thể ăn riêng hoặc ăn kèm với bánh tráng và rau sống hoặc cuốn tất cả lại với nhau tùy theo sở thích của mỗi người.