"Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then đêm sập cửa
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi
Câu hát căng buồm cùng gió khơi."
​Có một không gian tưởng chừng như thật buồn lắng mà thực chất lại tươi đẹp hoành tráng, tràn đầy sự sống. Đó là không gian biển đêm trong bài thơ Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận. Có bao nhà thơ viết về biển nhưng có lẽ chưa ai có bức tranh biển đẹp như trong bài thơ. Ở đó ta bắt gặp không gian trong lòng biển luôn biến ảo sinh động, tràn đầy màu sắc, âm thanh cùng nhịp lao động khẩn trương, tấp nập. Làm nên được bức tranh này không thể không kể đến vai trò đắc lực của biện pháp tu từ mà đoạn thơ sau đây có thể coi là một ví dụ tiêu biểu:
Mặt trời xuống biển như hòn lửa,
Sóng đã cài then, đêm sập cửa.
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi
Câu hát căng buồm cùng gió khơi.
Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh so sánh đầy ấn tượng: Mặt trời xuống biển như hòn lửa. Không gian của một ngày đang khép lại được mở ra mênh mông nhờ sắc đỏ rực rỡ của ánh mặt trời vào buổi hoàng hôn. Đó là cái rực sáng huy hoàng trước khi chuyển giao sang một thời điểm khác. Mặt trời như một khối lửa khổng lồ đang lặn dần xuống, kéo theo đằng sau đó là màn đêm. Vũ trụ là ngôi nhà lớn mà sóng và đêm được nhân hóa trở thành một sinh thể có hồn trong hành động cài then, sập cửa. Đêm đã buông xuống rồi! Cả vũ trụ đang bước vào trạng thái nghỉ ngơi. Hòn lửa không tắt mà tạm dấu mình trong lòng biển để ngày hôm sau lại tỏa ánh hào quang rực rỡ. Hình ảnh so sánh và nhân hóa độc đáo khiến cho thiên nhiên vũ trụ hiện lên vừa đẹp vừa hùng vĩ vừa gần gũi, thân thuộc và sinh động. Ánh sáng cuối cùng của một ngày sau giờ phút huy hoàng không còn nữa. Sóng cài then và đêm sập cửa thì cũng là lúc bóng đêm sập xuống. Và biển lại bước vào một cuộc sống mới: cuộc sống lao động của con người:
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi
Câu hát căng buồm với gió khơi
Khi vị chủ nhân thứ nhất của biển chìm vào giấc ngủ say thì vị chủ nhân thứ hai của nó lại mở cửa biển đêm để bước ra, tất bật, hứng khởi, cuốn biển vào trong guồng máy lao động sôi nổi và vui vẻ. Sự sống của thiên nhiên tưởng như tạm dừng nghỉ giờ đây lại được tiếp tục trong nhịp sống của con người, là chứng nhân cho công việc lao động ấy. Đó là nhịp sống lao động lao động bình thường, đã trở thành quen thuộc của người dân chài, bởi vậy nó cũng trở thành nhịp sống về đêm của biển. Con người cùng biển bước vào một buổi làm việc thật hăng say. Tiếng hát tập thể hòa với tiếng sóng, thổi căng cánh buồm phăng phăng rẽ sóng. Câu hát thể hiện niềm lạc quan, niềm tin của người lao động. Nó được cường điệu hóa như có sức mạnh có thể thổi căng cánh buồm hay sức mạnh của tinh thần của người thể hiện trong lời hát đã làm cho chiếc thuyền kia vượt sóng biển nhanh hơn. Có lẽ là cả hai bởi như hòa theo gió biển, những chiếc thuyền đánh cá vẫn lao đi, mạnh mẽ và cường tráng. Nhịp sống lao động ngay từ đầu đã thật khẩn trương sôi nổi, báo trước những thành quả bội thu.
Qua khổ thơ đầu tiên của bài thơ Đoàn thuyền đánh cá có thể thấy sự kết hợp giữa những hình ảnh liên tưởng táo bạo, nhịp điệu thơ linh hoạt, gấp gáp với biện pháp so sánh, nhân hóa sinh động, đặc sắc, cho khúc ca ra khơi của người dân chài vẫn mãi vang lên, hào hùng. Đoàn thuyền ra khơi khi vũ trụ cài then, sập cửa để trở về trong vũ trụ mới, đầy cá tôm. Trong không gian mới mẻ, huy hoàng, mặt trời, vũ trụ đang chuyển động trong sức người và tao hóa. Tình yêu đối với cuộc sống mới của nhân dân đã giúp cho Huy Cận khám phá ra vẻ đẹp hùng vĩ còn đậm nét mãi với thời gian...