Truy thù cố Cao Thục châu nhân nhật kiến ký (Đỗ Phủ)

Truy thù cố Cao Thục châu nhân nhật kiến ký

Tự mông Thục châu “Nhân nhật” tác,
Bất ý thanh thi cửu linh lạc.
Kim thần tán dật nhãn hốt khai,
Bính lệ u ngâm sự như tạc.
Ô hô tráng sĩ đa khảng khái,
Hợp đạp cao danh động liêu khoác.
Thán ngã thê thê cầu hữu thiên,
Cảm thì uất uất khuông quân lược.
Cẩm lý xuân quang không lạn mạn,
Dao trì thị thần tỵ minh mạc.
Tiêu Tương thuỷ quốc bàng ngoan đà,
Hộ, Đỗ thu thiên thất điêu ngạc.
Đông tây nam bắc cánh thuỳ luận,
Bạch thủ biển chu bệnh độc tồn.
Dao củng bắc thần triền khấu đạo,
Dục khuynh đông hải tẩy càn khôn.
Biên tái tây Phồn tối sung xích,
Y quan nam độ đa băng bôn.
Cổ sắt chí kim bi đế tử,
Duệ cứ hà xứ mịch vương môn.
Văn chương Tào Thực ba lan khoát,
Phục thực Lưu An đức nghiệp tôn.
Trường địch thuỳ năng loạn sầu tứ,
Chiêu Châu từ hàn dữ “Chiêu hồn”.

 

Dịch nghĩa

Từ khi đọc bài “Nhân nhật” từ Thục Châu gửi đến,
Vô tình bài thơ hay đến như thế mà bị sao lãng từ lâu.
Sáng nay coi lại trong đống sách, mắt mới nhận ra nó,
Đọc nhẩm mà mắt mờ lệ, tưởng như việc mới sảy ra hôm qua.
Than ôi, người tráng sĩ sao mà khảng khái đến như thế,
Danh thơm vang dậy khắp đất nước.
Đã thương ta mà gửi thơ cho người bạn,
Tôi thì phục bác lẫy lừng đem tài ra giúp nước.
Nơi làng Cẩm mầu sắc mùa xuân vẫn tốt tươi như thường,
Nơi thềm ngọc, quan thường thị nay đã mất rồi.
Nơi vùng hai sông Tiêu và Tương các loại cá hèn đang quanh quẩn,
Và trời thu nơi huyện Hộ và Đỗ Khúc đã vắng bóng chim ưng chim cắt.
Đông tây nam bắc, khắp chốn giờ đây biết nói cùng ai,
Giờ đây đầu bạc, trên chiếc thuyền nhỏ, mà bệnh tật vẫn còn.
Nhìn xa về hướng sao bắc, có hiện tượng giặc giã,
Muốn nghiêng biển đông lấy nước tưới đất trời.
Ngoài biên ải phía tây, giặc Phiên đang tấn công mạnh,
Và bến phía nam các quan lớn tháo chạy dài dài.
Tới nay con cháu vua đâu còn mà gảy đàn thương tiếc vua cha nữa,
Nơi cửa vua, có chỗ nào thấy bóng áo văn nhân không?
Văn chương mà đạt tới trình độ như Tào Thực rất là khó,
Và về tu luyện thuốc thang, như Lưu An thì đức độ nên noi theo.
Tiếng sáo nhà hàng xóm làm rối lòng buồn của mình,
Nhờ người ở Chiêu Châu làm hộ bài văn để chiêu hồn.

(Năm 770)

Lời tự: “Khai văn thư dật trung, kiểm sở di vong, nhân đắc cố Cao thường thị Thích. Vãng cư tại Thành Đô thì, Cao nhậm Thục châu thứ sử Nhân nhật tương ức kiến ký thi, lệ sái hàng gian, độc chung thiên mạt, tự uổng thi dĩ thập dư niên, mạc ký tồn một hựu lục thất niên hĩ, lão bệnh hoài cựu, sinh ý khả tri. Kim hải nội vong hình cố nhân, độc Hán Trung Vương Vũ dữ Chiêu Châu kính sứ quân Siêu Tiên tại. Ái nhi bất kiến, tình kiến hồ từ. Đại Lịch ngũ niên chính nguyệt nhị thập nhất nhật, khước truy thù Cao công thử tác, nhân ký Vương cập Kính đệ.” 開文書帙中，檢所遺忘，因得故高常侍適。往居在成都時，高任蜀州刺史人日相憶見寄詩，淚灑行間，讀終篇末，自枉詩已十餘年，莫記存歿又六七年矣，老病懷舊，生意可知。今海內忘形故人，獨漢中王瑀與昭州敬使君超先在，愛而不見，情見乎辭。大曆五年正月二十一日，卻追酬高公此作，因寄王及敬弟。 (Mở coi trong cặp giấy, soát những món sót lại được bài thơ Nhớ nhau trong tiết nhân nhật của quan thường thị Cao Thích ngày trước, gửi cho khi ở Thành Đô hồi ấy Cao làm thứ sử Thục châu. Đọc trọn bài thơ lệ sa đầy giấy. Từ khi gửi thơ đã hơn mười năm. Không nhớ còn mất, lại sáu bảy năm rồi. Già ốm nhớ cũ, đủ rõ đời sống thế nào. Nay trong bốn bể, kể bạn quên hình hài, chỉ còn Vương Vũ ở Hán Trung và kính sứ quân Siêu Tiên ở Chiêu Châu còn sống. Yêu mà không gặp, tình hiện ra lời. Ngày 21 tháng giêng năm Đại Lịch thứ 5, đáp theo bài ấy của ông Cao, nhân gửi Vương cùng em Kính.)