Dưới tác động chương trình khai thác lục địa lần thứ nhất của thực dân Pháp, xã hội Việt Nam phân hóa:
Các giai cấp cũ tiếp tục tồn tại và phân hóa:

Địa chủ phong kiến: phần lớn đầu hàng và làm tay sai cho thực dân Pháp, chỉ có 1 bộ phận nhỏ có tinh thần yêu nướcNông dân: Bị bóc lột, khốn khổ vì nạn thuế, cướp đoạt ruộng đất và 1 bộ phận đã trở thành vô sản là lực lượng cách mạng nòng cốt, to lớn

– Xuất hiện lực lượng xã hội mới: Giai cấp công nhân, tầng lớp tư sản và tiểu tư sản thành thị.

– Giai cấp công nhân: Có xuất thân từ nông dân và bị cướp đoạt ruộng đất hoặc các thợ thủ công không có ruộng, tầng lớp công nhân vừa ra đời với số lượng ít và con non trẻ nhưng lại có tinh thần đấu tranh mạnh mẽ.

– Tầng lớp tư sản: Đây là những chủ xí nghiệp, nhà thầu khoán, chủ xưởng thủ công hoặc các sĩ phu yêu nước thức thời. Tầng lớp này được phân thành 2 loại là tư sản dân tộc (có số lượng ít nhưng lại có tinh thần dân tộc cao) và tư sản mại bản (làm tay sai cho thực dân Pháp với mục đích nương nhờ Pháp).

– Tiểu tư sản: Đây chủ yếu là tầng lớp học sinh, sinh viên, tri thức, tiểu thương, địa chủ hay văn nghệ sĩ. Tầng lớp này thường có cuộc sống khá bấp bênh nhưng lại có tinh thần dân tộc rất cao.