hệ thống các cổ mẫu trong truyện kể dân gian thành ba nhóm căn bản, bao gồm:Cổ mẫu nhân vật,Cổ mẫu trạng huống,Cổ mẫu biểu trưng
Khi sử dụng lý thuyết cổ mẫu để nghiên cứu một văn bản truyện kể bất kỳ thì ta nên so sánh để tìm ra phiên bản cổ nhất trong những câu chuyện xuất hiện thời kỳ đầu và lần tìm quá trình di chuyển/tái sinh của các cổ mẫu này trong các truyện kể và các thể loại đời sau. Chẳng hạn, việc phân tích chu trình vòng đời của nhân vật anh hùng trong huyền thoại là một ví dụ tiêu biểu cho việc tái thiết lại cấu trúc của một cổ mẫu nhất định, từ đó vạch ra con đường và quá trình đi từ bề sâu vô thức của các hình tượng từ nền văn hóa cổ xưa đến bề mặt ý thức của hình tượng trong các tác phẩm văn học đương đại.Nhân vật có thể là con của một vị thần, một đôi vợ chồng hiếm muộn và được thần linh đầu thai. Giai đoạn này biểu tượng cho những trải nghiệm đầu tiên về sự chấn thương và cũng là phép lạ đầu tiên của đời sống. Nhân vật sau đó thường sớm mồ côi, bị bỏ rơi và phải có những nỗ lực phi thường có thể tồn tại bên lề cộng đồng.  Ở thời ấu thơ - giai đoạn của sự khởi đầu cơ bản, nhân vật đột nhiên nhận thức được sức mạnh vô hạn của các thế lực siêu nhiên mà bản thân anh ta không thể nào tri nhận hếtSau đó, truyện kể đề cập đến sự chuẩn bị và khởi xướng của cuộc hành trình đi tìm kiếm chính bản thân, tìm vị thần trong con người mình của nhân vật anh hùng, và cũng là giai đoạn mô tả những cuộc chiến chống lại những cám dỗ của đời sống Phần cuối của cuộc hành trình là sự diễn giải nối tiếp các sự kiện sau khi vượt thoát khỏi những hiểm nguy ở thế giới của cái chết, người anh hùng tiếp tục đi lên thế giới của thiên đường và được đặt vào địa vị vĩnh viễn ở trong mối quan hệ với các đấng bậc thần linh.truyện kể dân gian luôn luôn tồn tại trong văn học như một thứ đề cương và một sự phác thảo, hay nói cách khác các cổ mẫu huyền thoại luôn tồn tại ở đó và bằng các thao tác phân tích văn học, người ta hoàn toàn có thể nhận ra.TRuyện cổ dân gian là những chủ đề phổ quát, tái diễn nhiều lần trong kinh nghiệm của con người, nội dung của cổ mẫu trong những nền văn hóa khác nhau và thời điểm khác nhau sẽ được thể hiện theo những cách đa dạng nhưng vẫn còn phản ánh những kinh nghiệm cơ bản của con người trong những cơ tầng sâu kín nhất. Việc tạo ra một hệ thống cổ mẫu như vậy xuất phát từ sự hiệp nhất tâm linh của nhân loại,Với tính chất là nguyên bản và cổ xưa, không ngạc nhiên khi lĩnh vực có thể tìm thấy một hệ thống cố mẫu phong phú và đầy đủ nhất chính là văn hóa dân gian và truyện kể truyền thống.