Bố cục:

   - Phần 1 (từ đầu ... đẹp nhất trên đời) : Nói với con về tình cảm cội nguồn.

   - Phần 2 (còn lại) : Tự hào về sức sống bền bỉ của quê hương và lời dặn dò của người cha.
 

Câu 1 (trang 73 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2):

Bố cục của bài thơ theo mạch cảm xúc đi từ tình cảm gia đình mà mở rộng ra tình cảm quê hương, từ những kỉ niệm gần gũi, thiết tha mà nâng lên lẽ sống.

Câu 2 (trang 73 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2):

Con lớn lên trong tình thương của cha mẹ, trong sự đùm bọc của quê hương :

   - 4 câu thơ đầu Chân phải...tiếng cười có những hình ảnh cụ thể, cách diễn đạt dường như vô ý song lại tạo ra sự độc đáo trong tư duy và cách diễn đạt người miền núi.

   - Con người trưởng thành trong cuộc sống lao động, trong thiên nhiên thơ mộng, trữ tình của quê hương : người đồng mình, cài nan hoa, ken câu hát, rừng cho hoa...

Câu 3 (trang 73 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2):

Đức tính cao đẹp của “người đồng mình” và lời nhắc nhở của cha :

       + Yêu lắm, thương lắm ... không lo cực nhọc : sống vất vả mà mạnh mẽ, bền bỉ → mong con có nghĩa tình thủy chung, biết chấp nhận vượt gian nan bằng ý chí.

Thô sơ da thịt ... Nghe con : mộc mạc (thô sơ da thịt) nhưng giàu ý chí, niềm tin (tự đục đá kê cao quê hương), chan chứa niềm tự hào quê hương (quê hương thì làm phong tục) → mong con hãy tự hào về truyền thống, tự tin xây dựng quê hương.

Câu 4 (trang 74 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2):

   - Tình cảm người cha với con : trìu mến, thiết tha và tin tưởng.

   - Điều lớn lao nhất người cha muốn truyền cho con là lòng tự hào, sức sống mạnh mẽ, bền bỉ, tự tin bước vào đời.

Câu 5 (trang 74 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2):

Cách diễn tả tình cảm và suy nghĩ bằng hình ảnh của nhà thơ : từ ngữ, hình ảnh mộc mạc, có sức gợi tả, có tính khái quát mà giàu chất thơ, độc đáo và đậm chất dân tộc.


Sang thu
 

Bố cục:

   - Khổ 1 : Những tín hiệu giao mùa.

   - Khổ 2 : Bức tranh thiên nhiên lúc giao mùa.

   - Khổ 3 : Những suy tư và chiêm nghiệm của nhà thơ
 

Câu 1 (trang 71 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2):

Sự biến đổi đất trời sang thu được cảm nhận bắt đầu từ những tín hiệu chuyển mùa : hương ổi phả vào gió se, gió thu giăng mắc chầm chậm, dòng sông dềnh dàng trôi, những cánh chim bắt đầu vội vã, đám mây hạ - thu, nắng cuối hạ vơi dần cơn mưa. Tâm trạng tác giả ngỡ ngàng, bâng khuâng qua các từ bỗng, hình như.

Câu 2 (trang 71 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2):

Sự cảm nhận tinh tế của nhà thơ về những chuyển biến trong kh

ông gian :

   - Hương vị : mùi ổi chín – trái cây mùa thu.

   - Cảm nhận bằng xúc giác : gió se, sương – thời tiết se se lạnh của mùa thu.

   - Hình ảnh vạn vật đang chuyển mình : sông dềnh dàng, chim vội vã, đám mây mùa hạ “vắt nửa mình sang thu” (hình ảnh nhân hóa).

Câu 3 (trang 71 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2):

   - Hình ảnh đặc sắc của thời điểm giao mùa : có đám mây mùa hạ - vắt nửa mình sang thu. Đây là hình ảnh nhân hóa, đầy liên tưởng gợi hình, gợi cảm, một ranh giới mơ hồ, nên thơ.

   - Hai dòng thơ cuối Sấm cũng bớt bất ngờ - Trên hàng cây đứng tuổi :

       + Ý nghĩa tả thực : sấm gắn với cơn mưa mùa hạ cũng đã bớt dần.

       + Ý nghĩa ẩn dụ : Sấm - những gì bất thường dữ dội trong cuộc sống, hàng cây đứng tuổi - người từng trải. Con người từng trải sẽ bình thản hơn, trưởng thành hơn, điềm đạm chín chắn hơn với những bão tố của cuộc đời.