Trong suốt hơn một nghìn năm Bắc thuộc, nhân dân Cửu Chân (Thanh Hóa) đã phát huy truyền thống yêu nước cùng nhân dân các châu, huyện liên tục đứng lên chống chính sách đô hộ, nô dịch, đồng hóa của giặc phương Bắc, giành lại độc lập cho dân tộc, xây dựng nền tự chủ. Trong tiến trình đấu tranh đó, Thanh Hóa vừa là mục tiêu tiến công giải phóng của nhiều cuộc khởi nghĩa, đồng thời là trung tâm tập hợp sức mạnh của dân tộc làm nên những chiến thắng vang dội, tiêu biểu là cuộc khởi nghĩa Bà Triệu (248), cuộc kháng chiến chống quân Nam Hán của Dương Đình Nghệ (931), Ngô Quyền (938)...