Nguyễn Trãi không chỉ là một người anh hùng của dân tộc, ông còn là một thi nhân, là tác giả của rất nhiều áng văn thiên cổ bất hủ. Với lập luận sắc bén, ngồi bút tài hoa nổi danh trong triều chính, ông còn thể hiện phong cách thoải mái trong những tựa thơ thường ngày. Sự nhàn nhã ấy được thể hiện rõ trong Bảo kính cảnh giới, tác phẩm trữ tình tâm đặc hiếm có của ông.
Ở bầu thì dáng ắt nên tròn.
Xấu tốt đều thì rắp khuôn.
Lân cận nhà giàu no bữa cám (1) ;
Bạn bè kẻ trộm phải đau đòn (2).
Chơi cùng bầy dại nên bầy dại;
Kết mấy người khôn học nết khôn.
Ở đấng thấp thì nên đấng thấp.
Đen gần mực đỏ gần son.
Mở đầu bài thơ tác giả lồng ghép hình ảnh của câu tục ngữ
Ở bầu thì dáng ắt nên tròn.
Xấu tốt đều thì rắp khuôn.
Lân cận nhà giàu no bữa cám (1) ;
Bạn bè kẻ trộm phải đau đòn (2).
 
Câu tục ngữ được sử dụng trong bài thơ: Ở bầu thì tròn, ở ống thì dài; Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng; Ở gần nhà giàu đau răng ăn cốm ; Ở gần kẻ trộm ốm lưng chịu đòn. Các câu thành ngữ trên đều được rút ra từ kinh nghiệm sống của những người tiền bối, và việc sử dụng chúng trong lời thơ có tác dụng làm cho tác phẩm trở nên sâu sắc, hàm súc, và tự nhiên hơn. Những bài học được truyền tải thông qua các câu tục ngữ cũng dễ dàng tiếp cận và hiểu được bởi mọi người. Hơn nữa, việc sử dụng các câu thành ngữ trong thơ ca cũng giúp tạo nên sắc thái đặc trưng của dân gian trong tác phẩm.
Chơi cùng bầy dại nên bầy dại;
Kết mấy người khôn học nết khôn.
 
Có những người rất kiên định và không bị ảnh hưởng bởi môi trường xung quanh. Ngay cả khi họ kết bạn với những người không tốt, họ vẫn giữ vững bản lĩnh và không bị tác động xấu. Tuy nhiên, cũng có những người không chịu thích nghi và học hỏi. Dù kết bạn với những người khôn ngoan, họ vẫn không học được gì vì chính sự đóng kín và thiếu sáng tạo của họ. Hai câu thơ khuyên mọi người cần phải biết sống hòa đồng, thích nghi cùng hoàn cảnh.
Hai câu thơ kết:
Ở đấng thấp thì nên đấng thấp.
Đen gần mực đỏ gần son.
Sự phát triển tính cách và phẩm chất của con người chịu ảnh hưởng to lớn từ hoàn cảnh xã hội mà họ đang sống. Đó là nhận định của tác giả, được xây dựng trên cơ sở lập luận theo cấu trúc nguyên nhân - kết quả.  Tác giả đã có những trải nghiệm và cảm nhận tinh tế về cuộc sống, giúp cho suy nghĩ của ông trở nên sâu sắc, mới mẻ và thẳng thắn hơn.
Vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật trữ tình rất thư thái, hòa mình cùng thiên nhiên đất trời. Nguyễn Trãi được miêu tả như là một nhân vật có tâm hồn thanh cao, giản dị và không màng đến danh lợi. Quyết định rời xa chốn quan trường và trở về với quê hương, với cuộc sống bình yên, gần gũi với thiên nhiên là minh chứng cho sự lánh đục khơi trong và sự giản dị của Nguyễn Trãi.