Khi bàn về vẻ đẹp của đất nước trên các bình diện của chiều sâu văn hoá, ta phải hiểu văn hoá là đã có nhiều giá trị do con người ở một vùng đất tạo dựng nên. Bảo vệ đó là các giá trị tinh thần cũng như là giá trị phi vật thể nơi đây. Tác giả Nguyễn Khoa Điềm nhìn nhận người Việt Nam phải ra đi để bảo vệ đất đai xứ còn lại và là nơi giữ cho nhau những hạt giống dân ta, những nét đẹp mang đậm khí chất của những con người Việt Nam được truyền từ đời này qua đời khác, từ tim của người già sang đến phổi của người trẻ, đó là vẻ đẹp mang đậm bản sắc dân tộc Việt Nam. Đất Nước bắt đầu ngay từ một cách trang trọng mà vô cùng giản dị, thân thuộc gần gũi:Cấu trúc câu "Đất nước có – khởi đầu và lớn lên" là đã khái quát sự phát triển của đất nước qua dòng chảy của lịch sử, đất nước giống như một sinh mệnh sống với những nội lực mạnh mẽ. Nghệ thuật trình bày cũng là thủ pháp chủ đạo trong các bài thơ, đã góp phần thể hiện đất nước dung dị và gần gũi. Đất nước gắn liền với bà, với mẹ, với cha, và thể hiện đất nước đó trong mối quan hệ gia đình, tình cảm bạn bè. Đất nước là một phần máu thịt của khi trong ký ức của từng người.

 

“Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi

 

Đất nước có trong những cái “ngày xửa ngày xưa…” mẹ thường hay kể”

 

Nhà thơ đã ngược dòng cảm xúc của mình về với những cái ngày xưa và ngày xưa, đưa ta về miền cổ tích diệu kỳ từ lâu đã trở thành cội nguồn của đời sống, nơi tâm hồn ta, cho ta những bài học nhân sinh về những lẽ sống nhân hậu, sống nghĩa tình, sống yêu thương, đùm bọc, và chở che nhau.Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước

 

mà lòng phơi phới dậy tương lai.”

 

Một trong số những nhà thơ đó là tiêu biểu nhất của văn chương Việt Nam ngày ấy phải kể đến một nhà thơ đã trưởng thành nhiều trong cuộc kháng chiến trường kỳ nhưng nhất định thắng lợi của dân tộc – đó chính là Nguyễn Khoa Điềm.

 

Khi nhắc đến tác giả Nguyễn Khoa Điềm thì từ trong tiềm thức của những người yêu văn học hẳn không thể quên được phong cách thơ ông là phong cách thơ miền trữ tình chính luận. Thơ Nguyễn Khoa Điềm đã lôi cuốn người đọc bằng cảm xúc sâu lắng, đậm tính tự sự, và thể hiện tâm tư của người trí thức đóng góp tích cực vào cuộc đấu tranh hào hùng của dân tộc. Một trong các kiệt tác của Nguyễn Khoa Điềm phải nhắc đến đoạn cuối là "Đất nước" thuộc chương V của "Trường ca mặt đường khát vọng" đã được tác giả viết ở chiến khu Trị – Thiên năm 1971 và cho xuất bản lần đầu năm 1974Đất nước luôn là đề tài muôn thuở trong thơ ca và nghệ thuật, là điểm hẹn tâm hồn của bao thế hệ văn nghệ sĩ. Qua những năm tháng chiến tranh đó, tình yêu với đất nước lại càng toả sáng và luôn bùng cháy trong trái tim mỗi con người dân Việt Nam. Đoạn trích "Đất nước" của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm được viết trong chính hoàn cảnh đó.

 

Khi nói đến văn học việt nam thời kỳ chiến tranh chống Mỹ cứu nước, ta biết nhiều nhà thơ trong thời kỳ này cũng như Xuân Quỳnh, Trần Đăng Khoa và Phạm Tiến Duật. .. họ viết về khí phách của cả một thế hệ dân tộc