Nguyên sinh vật (viết tắt là NSV) là các sinh vật đơn bào hoặc đa bào không có hệ thống tế bào phân hóa thành các bộ phận chức năng như tế bào thần kinh, tế bào cơ, tế bào da, tế bào bạch huyết, và tế bào sinh dục. Cấu trúc của NSV đa dạng và phức tạp, tuy nhiên, tất cả các NSV đều có cấu trúc chung gồm:

- Tế bào: NSV thường chỉ chứa một tế bào, và tế bào này có thể có các thành phần giống như các tế bào của các sinh vật khác như màng tế bào, hạt nhân, vùng cytoplasm, và các organelle như chất xơ, vòng chất, và mitochonria.

- Gen: NSV chứa một hoặc một số ít gen, phụ thuộc vào loại NSV. Gen này thường nằm trong một vài vùng của tế bào, và điều khiển các quá trình chức năng của NSV.

- Khả năng sinh sản: NSV có khả năng tự sinh sản, thường bằng cách phân chia tế bào.

Có nhiều loại NSV có khả năng quang hợp, tức là chúng có thể sử dụng ánh sáng mặt trời để sản xuất năng lượng và tổng hợp các chất hữu cơ. Các loại NSV quang hợp bao gồm các loại vi khuẩn như cyanobacteria (sinh vật xanh lam) và các loại tảo như tảo biển và tảo lục. Các loại NSV quang hợp này có vai trò quan trọng trong chu trình các chất dinh dưỡng và năng lượng trong hệ sinh thái trên Trái Đất.