Người ăn xin là một mẩu chuyện ngắn chứa đựng rất nhiều những bài học ý nghĩa về cuộc sống, nhất là tình mẫu tử thiêng liêng, cảm động. Nhân vật người mẹ được xây dựng mang những nét đẹp phẩm chất đáng quý: nghèo khổ nhưng yêu thương con vô hạn, sẵn sàng hy sinh đánh đổi tất cả để con được hạnh phúc.

      Chuyện được xây dựng tương đối đơn giản bằng một tình huống khá đời thường: một người mẹ nghèo sống bằng nghề ăn xin gạo để sinh sống qua ngày và nuôi con khôn lớn. Để con được ăn học đàng hoàng hàng ngày người mẹ nghèo sẵn sàng đi đến những nơi rất xa để có từng nắm gạo, để con không thấy xấu hổ về người mẹ nghèo. Cho đến khi con nhập học đại học, gánh nặng cơm áo, học phí tiếp tục đè nặng lên trên vai mẹ. Người mẹ ấy vẫn cố gắng, kiên trì đi xin gạo ở những nơi xa, đóng góp đầy đủ học phí để con yên tâm học hành. Sự tần tảo, yêu thương con của mẹ đã khiến người đầu bếp trong trường đại học vô cùng cảm động. Tình thương con của người mẹ thật sự đã khiến câu chuyện thấm đẫm tình người.

      Trước hết người mẹ ấy xuất hiện là một người mẹ nghèo khổ, bất hạnh. Bà chỉ có duy nhất một người con trai và sống bằng nghề hành khất qua ngày để nuôi sống gia đình. Công việc hàng ngày phải đi rất xa, đến từng nhà, gõ từng của để xin từng nắm gạo, vì mẹ không muốn đứa con trai biết được mẹ nó là một người ăn xin nên người mẹ ấy luôn đi rất xa để xin gạo. Tuy không miêu tả ngoại hình của người mẹ nhưng chúng ta cũng có thể hình dung phần nào về hình ảnh một người mẹ nghèo, nhiều tuổi, còng lưng, ngày ngày lặn lội đường xa để mong mang đến cho con cuộc sống đủ đầy.

      Tuy thiếu thốn về vật chất, nghèo của, nghèo tiền nhưng người mẹ ấy rất giàu tình yêu dành cho con. Vì con bà sẵn sàng đánh đổi tất cả sức khỏe, danh dự những mong mang đến cho con được ăn học đàng hoàng “mặc dù nhà rất nghèo nhưng bà luôn cố gắng tìm cách để đứa con trai của mình được đến trường và học tập”. Bởi thế hàng ngày bà dậy từ rất sớm, đi bộ rất xa để xin gạo, hàng tháng lại mang tiền, mang gạo lên trường để nộp cho con. Chúng ta thật cảm động trước sự hy sinh và tình yêu to lớn của mẹ nghèo dành cho con trai của mình. Mỗi lần mang gạo lên cho con là một lần người mẹ nuôi hy vọng cho con ngày khôn lớn, thành tài. Vì xin gạo từ nhiều nhà nên bao gạo của mẹ luôn có lẫn lộn rất nhiều loại gạo khiến người đầu bếp khó nấu. Người đầu bếp đã nhiều lần từ chối gạo của mẹ, và đến lần thứ ba, định báo lên hiệu trưởng về trường hợp của bà. Lúc bấy giờ người mẹ mới oà khóc vì thương con “tôi xin đừng để con trai tôi biết, nếu biết nó sẽ không muốn đi học nữa, vì đây là gạo hằng ngày tôi đi xin để có được nên nó mới như thế.” Rõ ràng dù đặt vào tình huống, hoàn cảnh như thế nào thì người mẹ ấy vẫn lo cho con, nghĩ cho con là trên hết. Bà chỉ sợ con trai sẽ tủi hổ vì nghề nghiệp của mẹ, bà chỉ lo con trai sẽ tự ái mà bỏ học mà đánh mất đi sự nghiệp tương lai. Mỗi người đọc đều thật cảm động trước tình cảm bao la của người mẹ trong câu chuyện này, thật đúng như câu tục ngữ có nói “Cá chuối đắm đuối vì con” không có người mẹ nào là không thương yêu con cả, không có người mẹ nào là không muốn con mình lên người cả. Người mẹ thật nghèo nhưng chẳng có gì có thể dập tắt được tình yêu thương của mẹ dành cho con mình. 

      Khắc hoạ nhân vật người mẹ ăn xin tác giả không dùng các chi tiết ngoại hình hay khai thác diễn biến nội tâm nhân vật. Nhân vật được khắc hoạ chủ yếu qua hành động, lời nói và được đặt trong tình huống cụ thể để bộc lộ tính cách. Dù vậy người mẹ hiện lên vẫn thật sinh động, để lại những ấn tượng đậm nét.

      Nhân vật người mẹ tượng trưng cho những người mẹ nghèo khổ, bất hạnh vì cuộc sống thiếu thốn trong xã hội nhưng tình yêu thương dành cho con thì luôn rất giàu có. Nhà văn thức tỉnh mỗi người về việc hãy trân trọng mẹ, hãy biết yêu thương mẹ vì họ sẵn sàng hy sinh tất cả để mang đến cuộc sống tốt đẹp nhất cho các con.

      Trang văn khép lại nhưng hình ảnh đẹp đẽ về người mẹ nghèo khổ giàu lòng thương yêu con vẫn còn đọng lại trong tâm trí mỗi chúng ta. Thông qua hình ảnh người mẹ nghèo hẳn mỗi người đều thấy được tình mẫu tử thật thiêng liêng- đẹp đẽ và tự nhủ với lòng “ai còn mẹ xin đừng làm mẹ khóc” hãy yêu thương và trân trọng tình mẹ vì người phụ nữ ấy có thể hy sinh cả cuộc đời của mình dành cho con.