Bài tập 1: a) Lưỡi: bộ phận mỏng và sắc để cắt, xẻ
→Lưỡi gươm: phần mỏng và sắt của kiếm, gươm
→Đây là nghĩa chuyển
Tay: bộ phận của cơ thể người, từ vai đến các ngón, dùng để cầm, nắm
→Vẫy tay: hành động tay được rung chuyển
→Đây là nghĩa gốc.
Mặt mũi: nói khái quát, tóm gọn về khuôn mặt của một người
→Đây là nghĩa gốc.
b) Lưỡi không xương nhiều đường lắt léo.
Chú tôi là một tay lái chuyên nghiệp.
Đó là một điều xấu hổ nhất tôi từng làm, nó khiến tôi không còn mặt mũi nhìn ai nữa.
Bài tập 2:
2.
- Đề đạt- trình bày ý kiến hoặc nguyện vọng lên cấp trên. ( đề là đưa ra, đạt là trình bày,nguyện vọng )
- Đề bạt - cử ai đó giữ chức vụ cao hơn. ( đề là đưa ra. bạt là bầu cử cho ai đó )
- Đề cử- giới thiệu ra để lựa chọn và bầu cử. ( đề là đưa ra,cử là lựa chọn,và bầu cử )
- Đề xuất- đưa vấn đề ra để xem xét và giải quyết. ( đề là đưa ra,xuất là điều cần xem xét,giải quyết )
3.
a, Cái áo của bạn Lan có màu xanh rất đẹp. ( gốc ,xanh là màu sắc )
b, Mẹ em dạo này xanh xao quá! ( chuyển ,xanh mang ý nghĩa gầy gò,ốm yếu)
4.
a) Mũi tên, mũi tẹt
⇒ Hiện tượng nhiều nghĩa ( vì chỉ có 1 cái mũi những được nói đến tới 2 thứ: đồ vật,con người )
b) Chân mây, chân trời
=> Hiện tượng nhiều nghĩa ( vì chân được nói đến với 2 đối tượng khác nhau )
c) Sợi mây, đám mây
=> Hiện tượng đồng âm ( vì cùng đồng âm với từ mây )
d) Số ba, ba mẹ
=> Hiện tượng đồng âm ( vì cùng đồng âm từ ba )
* Khái niệm;
a) Mũi tên, mũi tẹt
=> Hiện tượng nhiều nghĩa
=> Vì một cái mũi nhưng có hai phạm vi được nói đến là đồ vật và con người
b) Chân mây, chân trời
=> Hiện tượng nhiều nghĩa
=> Vì chân được chỉ đến cho hai đối tượng khác nhau của sự vật
c) Sợi mây, đám mây
=> Hiện tượng đồng âm
=> Vì cùng đồng âm với từ mây
d) Số ba, ba mẹ
* Giair thích:
- Hiện tượng đồng âm là những từ chỉ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa của chúng khác nhau và không liên quan đến nhau.
- Chuyển nghĩa là hiện tượng thay đổi nghĩa của từ, tạo ra từ có nhiều nghĩa.