Từ Thức là một nhân vật của truyện Từ Thức lấy vợ tiên, một trong số những tác phẩm trong Truyền Kỳ Mạn Lục của Nguyễn Dữ. Trong truyện, nhân vật đã có hành động từ quan rất dứt khoát, từ đó thể hiện được tâm hồn của mình.

Từ Thức được miêu tả là “người học thức uyên bác lại có phụ thân làm đến đại thần nên được bổ nhiệm làm quan Tri huyện Tiên Du”. Từ Thức “vốn bản tính hay rượu, ngày thích khảy đàn, ngâm thơ vịnh cảnh vui thú thiên nhiên nên việc quan trường thường bỏ luống hay bị quan trên trách phạt.” Ông vốn là một vị quan, nhưng chán ngán với cảnh quan trường đầy gian dối và kìm kẹp, ông dứt khoát xin về quê náu nơi núi rừng. 

Qua hành động dứt khoát này, ta thấy được Từ Thức là một trong hiếm hoi những người đọc sách nhưng lại không có dã tâm lớn, chỉ một lòng hướng về non sông núi rừng. Chàng chọn Tống Sơn để dựng nhà và ở lại đó. Ta thấy được rằng, Từ Thức là một người không màng danh lợi, không bị quyền thế và tiền tài che mắt. Ông thích sự tự do, và cũng đã theo đuổi được nó. Ta cũng thấy được rằng, Từ Thức mang một thân hơi thở văn nhân rất rõ ràng. Ông thích sự tự do, yêu thiên nhiên và những thú vui của văn nhân thời đại đó như phẩm rượu, ngắm hoa,...

Qua lời kể chuyện chậm rãi, tác giả đã kể lại một câu chuyện mà trong đó những nét đẹp về tâm hồn của Từ Thức rất nổi bật. Thứ làm người đọc cảm nhận được rõ đó là việc tình huống truyện: Từ Thức từ quan mà tác giả đặt ra. Chức quan là một thứ thể hiện địa vị và tiền tài của con người trong thời đại đó, mang đến danh phận cho con người và còn nhận được sự tôn trọng của nhân dân trong xã hội cũ. Tuy nhiên, mặt trái của việc đó chính là những người văn nhân như Từ Thức không được tự do, phóng khoáng mà phải ràng buộc vào guồng lợi ích và địa vị. Những thủ đoạn chốn quan trường chẳng mấy sạch sẽ, nó cũng sẽ làm mất đi vẻ đẹp tâm hồn của con người. Vậy nên, qua việc từ quan, nhân vật Từ Thức càng trở nên sống động và có thần hơn. 

Nguyễn Dữ đã thành công khi đắp nặn một Từ Thức mang hơi thở của những người văn nhân cổ, cũng cho ta thấy được nét đẹp hiếm có của chàng.