Trong bài thơ "Chiều hôm nhớ nhà", tác giả đã sử dụng các biện pháp nghệ thuật để tạo nên hiệu ứng và tác động đặc biệt trong hai câu thực và hai câu luận. Dưới đây là phân tích về tác dụng của các biện pháp này:

1. Câu thực:
- "Chiều hôm nhớ nhà, mưa rơi nhẹ như lời ru" (câu 1): Biện pháp sử dụng ẩn dụ để so sánh mưa rơi nhẹ như lời ru. Tác dụng của ẩn dụ này là tạo ra hình ảnh mưa nhẹ nhưng êm ái, mang lại cảm giác yên bình và thân thuộc của ngôi nhà quê hương. Đồng thời, nó cũng gợi lên sự nhớ nhung, tình cảm với quê hương.

- "Lòng thương nhớ trôi dạt bao ngày" (câu 3): Biện pháp sử dụng ẩn dụ để miêu tả tình cảm nhớ nhung, tương tư của người viết. Tác dụng của ẩn dụ này là tạo ra hình ảnh tình cảm trôi dạt, không ngừng suy nghĩ và nhớ về quê hương. Nó cũng thể hiện sự khao khát trở về quê nhà và tạo nên sự xúc động trong lòng người đọc.

2. Câu luận:
- "Nhớ nhà, nhớ mẹ, nhớ đồng quê" (câu 2): Biện pháp sử dụng lặp từ để nhấn mạnh tình cảm nhớ nhà, nhớ mẹ và nhớ đồng quê. Tác dụng của lặp từ này là tăng cường sự lưu loát và sự mạnh mẽ của tình cảm nhớ nhà. Nó cũng tạo nên sự nhấn mạnh và sự chắc chắn trong việc miêu tả tình cảm của người viết.

- "Trong lòng mẹ tôi, có những đêm dài" (câu 4): Biện pháp sử dụng phép so sánh để so sánh lòng mẹ với những đêm dài. Tác dụng của phép so sánh này là tạo ra hình ảnh mẹ như một nguồn an ủi, sự bình yên và sự ấm áp trong lòng người viết. Nó cũng thể hiện tình cảm sâu sắc và tình mẫu tử của người viết đối với mẹ.