Con người ta không thể sống mà không có niềm tin vào bất cứ thứ gì. Niềm tin cũng có những sức mạnh rất diệu kỳ của riêng nó, nhất là niềm tin vào chính bản thân mình. Bởi thế, có ý kiến cho rằng: “Một người đã đánh mất niềm tin vào bản thân thì chắc chắn sẽ còn đánh mất thêm nhiều thứ quý giá khác nữa” (Theo sách “Dám thành công”- nhiều tác giả, NXB Trẻ, 2008, tr.90).

Về nội dung trực tiếp, câu trích trên nói về hậu quả của việc đánh mất niềm tin vào bản thân. Niềm tin là một danh từ có ý nghĩa trái ngược với sự nghi hoặc, thậm chí là thất vọng hoàn toàn, không tin tưởng vào bất cứ thứ gì, ngay cả bản thân mình.

Tự tin là tự mình không nghi ngờ bản thân. Người có lòng tự tin luôn khẳng định năng lực và phẩm chất của mình, coi đó là nguồn sức mạnh có ý nghĩa quyết định, giúp con người vững vàng, lạc quan và thành công trong cuộc sống. Trong ba mươi năm gian khổ trường kỳ là kháng chiến chống Pháp và Mỹ. Nếu dân tộc Việt Nam không có niềm tin thì liệu chúng ta có được độc lập như ngày hôm nay hay không? Cha con John Roebling và Washington quyết định xây dựng cây cầu Brooklyn nối giữa hai thành phố Manhattan và Brooklyn. Công việc vừa mới bắt đầu thì một tai nạn bất ngờ ập đến. John qua đời còn Washington thì phải nằm liệt giường vĩnh viễn. Washington chỉ có thể nói chuyện với mọi người bằng một ngón tay duy nhất còn cử động được. Song với một niềm tin mãnh liệt, suốt 13 năm trời, Washington đã dùng ngón tay duy nhất còn cử động của mình để thiết kế, chỉ đạo và cuối cùng đã hoàn tất việc xây dựng cây cầu Brooklyn kỳ vĩ như ngày nay. “Người phụ nữ chạy nhanh nhất hành tinh”, ba lần giành huy chương vàng Olympic 1960, Marilyn King, đã từng bị chấn thương nặng trước khi tham dự Olympic. Nhưng nhờ tự tin và luôn tin rằng mình có thể hồi phục, có thể có đầy đủ khả năng tham dự Olympic nên chị đã thực sự trở lại đường đua và thành công ngoài sự tưởng tượng của tất cả mọi người.

Qua đây, ta thấy được, niềm tin vào cuộc sống và niềm tự tin luôn là đức tính tối cần thiết trong cuộc đời mỗi con người. Đức tính ấy giúp ta mãi mãi yêu đời, yêu người, mãi mãi hy vọng vào những gì tất đẹp hơn. Niềm tin vào bản thân là niềm tin cần thiết nhất trong tất cả các niềm tin. Nền tảng của sự thành công thực sự và bền vững là chỉ có thể dựa vào chính mình chứ không thể dựa vào bất cứ cái gì ngoài mình. Khi ta có niềm tin, ta có thể dám nghĩ, dám làm, dám đương đầu với tất cả khó khăn, thử thách trong cuộc đời. Nhờ đó, ta có thể thành công hoặc chí ít ta cũng có thể học hỏi được kinh nghiệm từ những thất bại. Mà người đời nói: “Thất bại là mẹ của thành công”. Mỗi thất bại được ươm mầm trên mảnh đất của niềm tin màu mỡ là một cơ hội tốt để suy nghĩ, hành động của ta có dịp khóc, mẹ đâu cho bú”. Ngạn ngữ nói: “Bạn không gõ, làm sao cửa mở”; “Bạn không đi, biết đâu là đường”. Cũng như vậy, nếu bạn không tự tin suy nghĩ và hành động thì làm sao cơ hội cho cuộc đời của bạn được mở ra! Mà dù cho cơ hội ấy có đến nhưng vì bạn không tự tin nắm bắt lấy nó thì cơ hội hiếm hói ấy cũng sẽ nhanh chóng vuột khỏi tầm tay của bạn, bỏ lại bạn cô đơn suốt đời trên con đường không ánh sáng. Cho nên, xin khẳng định lại một lần nữa rằng: Niềm tin và nhất là tự tin là đức tính vô cùng quý báu đối với mỗi con người.

Trái ngược với niềm tin, với tự tin là tự ti, là mất niềm tin. Khi ấy, con người không còn tin vào năng lực và phẩm chất của chính bản thân mình. Do đó, con người cũng sẽ đánh mất những điều kiện cơ bản và cần thiết giúp họ đạt đến những giá trị quý báu: nghị lực và ý chí, hy vọng và lạc quan…

Mất niềm tin, nhất là mất tự tin, con người không còn khả năng đương đầu với những khó khăn thử thách nên dễ dàng buông xuôi, bỏ mất những cơ hội trong cuộc sống.

Một nghệ sĩ xiếc đi trên dây sẽ ngã “lộn cổ” nếu mất tự tin. Một đứa trẻ sẽ không bao giờ biết đi xe đạp nếu nó không bao giờ tin là nó có thể đi xe đạp. Một học sinh sẽ không bao giờ học giỏi nếu luôn nghĩ rằng mình không có khả năng bằng bạn bằng bè. Một Napoleon sẽ luôn chỉ là một người lính nếu ông ta không bao giờ tin rằng mình có thể làm tướng, rồi làm hoàng đế…

Tất nhiên, niềm tin cũng cần có cơ sở của nó. Đó là cơ sở thực tế, bắt rễ từ thực tế. Nếu người ta chỉ tin vào một điều viển vông, không có thật. Nếu người ta chỉ tin mà không chịu suy nghĩ, học hỏi và hành động để thực hiện niềm tin ấy thì đó chỉ là một niềm tin mù quáng. Và niềm tin ấy sẽ khiến người ta lầm đường, lạc lối trong suốt cuộc đời.

Vậy, làm thế nào để có niềm tin đích thực, để có sự tự tin đúng nghĩa? Thiết nghĩ, điều đầu tiên ta cần phải rèn luyện chính là không ngừng học hỏi, lắng nghe, hợp tác, tu dưỡng phẩm chất và trau dồi những năng lực của bản thân. Những thứ ấy sẽ giúp ta hiểu rõ đâu là niềm tin mù quáng, đâu là niềm tin đích thực.

Như đã nói, cuộc sống này có muôn vàn thử thách, khó khăn. Những lúc ấy, ta cần phải luôn nêu cao bản lĩnh, không được đánh mất niềm tin. Đến đây, ta lại nhớ, có người nói: “Mất tiền mất của còn có thể lấy lại được nhưng mất niềm tin là mất tất cả”.

Đi ơ rô đã từng nói. “Nếu không có mục đích anh không làm được gì cả. Anh cũng không làm được cái gì vĩ đại nếu mục đích tầm thường”. Đúng như vậy mỗi người sinh ra và lớn lên đều mang trong mình một niềm tin, một hi vọng, ước mơ về tương lai. Đó có thể là ước mơ bình dị, nhưng không đơn giản, đó cũng là ước mơ to lớn nhưng không viển vông và dù thế nào thì đã đặt ra ước mơ, ý tưởng điều quan trọng là ta có kế hoạch, dự tính để hiện thực hóa điều đó. Bàn về điều này Giáo sư Ngô Bảo Châu đã viết “cách tốt nhất để nuôi dưỡng niềm tin chính là đặt cho nó vào những dự định cụ thể và có ý nghĩa”.

Đã có ý kiến cho rằng, niềm tin là chìa khóa để mở mọi cánh cửa, nó đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống con người. Không có niềm tin thì con người sống sẽ trở nên vô vị, nhạt nhẽo và không có tương lai. Niềm tin chính là những gì mà ta tin tưởng, là sự hi vọng mà ta đặt vào nó. Đó là cảm giác chắc chắn về một điều gì đó trong cuộc sống cũng như chính bản thân mình, nuôi dưỡng niềm tin chính là sự vun trồng bồi đắp xây dựng để niềm tin lớn hơn, hoàn thiện hơn và cách nuôi dưỡng tốt nhất mà Giáo sư Ngô Bảo Châu đã khẳng định chính là dự định cụ thể, có ý nghĩa. Đó chính là những nét phác thảo kế hoạch chi tiết hướng đến từng mục tiêu và luôn bám chặt với thực tế, phù hợp với khả năng tình huống và khả thi. Như vậy, Ý kiến của Ngô Bảo Châu khẳng định giải pháp tốt nhất để giữ vững niềm tin trong cuộc sống cũng như chính với bản thân mình là biết hướng niềm tin vào những điều cụ thể, có giá trị thiết thực với cuộc sống. Khi đó niềm tin đó không chỉ được khơi dậy mà còn được nuôi dưỡng và phát triển thành niềm tin lớn trong cuộc sống.

Mọi ngành khoa học, mọi sự sáng tạo đều bắt nguồn từ hiện thực. Chính vì vậy muốn nó phục vụ tốt cho cuộc sống, phát huy hết đắc lực của mình thì cần phải trải qua quá trình, những dự định cụ thể. Đặt niềm tin vào đó chính là giải pháp tốt nhất để nuôi dưỡng nó, ai cũng có những mong muốn, dự định và mục tiêu cho riêng mình, như trước hết phải suy xét thêm niềm tin ta gửi gắm có hướng tới những mục tiêu cụ thể phù hợp chưa. Nếu được như vậy thì đó là suy nghĩ chín chắn bởi nếu có mục tiêu cụ thể, phù hợp thì dự định đó chắc chắn sẽ là động lực thôi thúc niềm tin của con người. Ngược lại nếu đặt niềm tin vào mục tiêu mông lung, xa vời thực tế thì khó có kết quả như ta mong muốn. Mỗi người có những mục tiêu và hi vọng khác nhau, điều ta mong muốn kỳ vọng có thể trở thành hiện thực khi ta biết đặt nó vào những dự định cụ thể, đó là con đường ngắn nhất dẫn ta đến thành công, cho ta niềm tin vào những điều tốt đẹp trong cuộc sống. Cũng như bản thân ta có dự định cụ thể, có kế hoạch rõ ràng là chúng ta đã chiến thắng phần nhiều, chỉ cần công sức và lòng kiên nhẫn bỏ ra để thực hiện nó, đặt dự định là bước đầu cũng là bước quan trọng nhất để mỗi con người tự tin trước số phận trước cuộc sống.

Bên cạnh có một dự định cụ thể, kĩ càng, thì điều không kém phần cần thiết chính là niềm tin được nuôi dưỡng một cách thiết thực, một dự định có ý nghĩa trong cuộc đời. Niềm tin là vô hạn, nhưng con người cần phải cân nhắc những gì thực sự để đánh đặt niềm tin, đặt niềm tin vào những dự định có ý nghĩa gần gũi với cuộc sống, thiết thực với mọi người thì niềm tin đó mới tạo cho chúng ta hạnh phúc và có động lực. Ngược lại, đó là niềm tin của sự viễn tưởng, của cái không thực tế thì giới hạn thực hiện nó rất mơ màng, mong manh, làm cho mọi cuộc sống tẻ nhạt, vô vị. Và muốn được một niềm tin, một dự định thiết thực thì mỗi người phải dành thời gian suy nghĩ về dự định của mình, xem nó có ý nghĩa ra sao và thực hiện được hay không. Nếu không, cách tốt nhất là nên từ bỏ, bởi những dự định như vậy chỉ như một sợi dây dễ đứt, đang nới con diều niềm tin bay lơ lửng trên cao kia.

Trong thực tế cuộc sống ta đã bắt gặp những tấm gương hiện thực hóa được niềm tin của mình, đem đến cho bản thân thậm chí cộng đồng những thành quả to lớn, tiêu biểu. Trong đó chính là vị lãnh tụ vô vàn kính yêu của dân tộc Việt Nam, Hồ Chí Minh từ hồi còn trẻ, Bác đã có một ước mơ, một niềm tin mãnh liệt rằng nước nhà sẽ được giải phóng, sẽ được tự do. Và chính vì một niềm tin như thế, bác đã thực hiện nó bằng một dự định cụ thể và có ý nghĩa, điều đó chính là việc bác đã ra đi tìm đường cứu nước, học hỏi những kinh nghiệm hay, hiện đại ở phương Tây. Những tư tưởng tiến bộ về con đường cách mạng… để truyền lại cho nhân dân ta, mong cho nhân dân ta áp dụng và giành thắng lợi, và với dự định như vậy người đã giành chiến thắng cho chính bản thân mình, chính niềm tin và cả đồng bào của mình. Hay đến với một vị nguyên thủ quốc gia cũng có đầy niềm tin và có những dự định đúng đắn, đã đưa nước mình từ một nước đang gặp khó khăn, trở thành một trong những cường quốc trên thế giới. Đó chính là tổng thống Nga, đã trị vì đất nước, một vị tổng thống với những chính sách đáng nể phục. Tổng thống Putin vào những năm 2000 đang khó khăn chồng chất khó khăn, nhưng khi tổng thống Putin lên nắm quyền với niềm tin là nước Nga sẽ vượt qua, bằng những dự định cụ thể, có ý nghĩa, là những kế hoạch ngắn hạn. Ông đã biến niềm tin phải sự thật đưa nước thoát khỏi khủng hoảng, trì trệ, trở thành một đất nước giàu mạnh.

Qua những tấm gương sáng, những câu chuyện có thật, chúng ta thấy ý kiến của giáo sư Ngô Bảo Châu thực sự là một lời khuyên sâu sắc, hướng con người vươn tới những giá trị đích thực của cuộc sống. Có niềm tin đúng đắn, thực tế, có một dự định cụ thể và ý nghĩa thì mọi thứ đều có thể thực hiện được. Đặt niềm tin vào những gì mình mơ ước, cố gắng hành động và kiên nhẫn theo đuổi, chắc chắn chúng ta sẽ giành được thắng lợi. Chỉ có niềm tin, ý thức nuôi dưỡng, niềm tin và hành động cụ thể là cách duy nhất để vươn tới những điều tốt đẹp, và làm cho cuộc đời thực sự có ý nghĩa. Tuy rằng có những lúc mỗi người gặp những khó khăn riêng trên con đường đến với thành công, bằng niềm tin, bằng hành động nhưng cái quan trọng là ta phải vượt qua mọi khó khăn đó, để thực hiện tiếp dự định của mình, tìm đến điều mà ta hằng mong muốn.

Thế nhưng trong xã hội hiện nay, vẫn còn những người không có niềm tin trong cuộc sống, hay có niềm tin nhưng chỉ là sự viển vông, ảo huyền, cách xa thực tế. Con người cần phải có mục tiêu và dự định rõ ràng, cụ thể thì mới sống được một cuộc sống có ý nghĩa đáng sống và đáng yêu. Trong xã hội ngày nay, vẫn còn không ít những bạn trẻ xác định được nơi gửi gắm niềm tin của mình, nên bỏ mất cơ hội thành công, rồi rơi vào tình trạng chán nản, dần dần không có khả năng đương đầu với những khó khăn, thử thách. Đó chính là những lối sống đáng lên án, phê phán và loại bỏ.

Qua câu nói của Ngô Bảo Châu, ta nhận thấy niềm tin đóng vai trò rất quan trọng và có ý nghĩa trong cuộc sống con người, đó là chìa khóa của mọi thành thành công, cần hiểu rõ điều mình thực sự mong muốn và dự định một kế hoạch cụ thể để làm được điều đó. Muốn như vậy, mọi người cần nỗ lực trau dồi kiến thức, rèn luyện ý chí, nghị lực để có thể biến niềm tin thành những mục tiêu cụ thể, có ý nghĩa cho bản thân, gia đình và xã hội.

Bản thân đang là học sinh ngồi trên ghế nhà trường, chúng ta cần phải tích cực học tập và rèn luyện, lính hội đầy đủ tri thức, kỹ năng để sau này có thể phục vụ cho xã hội bằng chính niềm tin và kiến thức của mình.

Les Bôren đã từng nói “Nếu bạn đặt mục tiêu và theo đuổi chúng với tất cả lòng quyết tâm, tài năng sẽ đưa bạn tới những nơi bạn phải ngạc nhiên”. Ý kiến của Les Bôren đã phần nào tô đậm thêm lời nói của giáo sư Ngô Bảo Châu.

Niềm tin quả thật là điều không thể thiếu, nó sẽ đưa con người ta đến những thế giới khác, biến ước mơ thành hiện thực và điều quan trọng là cuộc sống sẽ mang một ý nghĩa sẽ mang nhiều màu sắc thú vị trên con đường nuôi dưỡng niềm tin đó bằng “dự định cụ thể và có ý nghĩa”