Vai trò của gia đình Nguyễn trong lịch sử dân tộc Việt Nam là không thể phủ nhận và rất quan trọng. Gia tộc Nguyễn đã đóng vai trò chủ chốt trong việc thống nhất và củng cố quốc gia Việt Nam từ thế kỷ 16 đến cuối thế kỷ 19. Dưới đây là một số điểm quan trọng về vai trò của gia đình Nguyễn:

1. Nguyễn Hoàng và sự thống nhất miền Nam: Nguyễn Hoàng (1525–1613) là người được vua Lê trao phong làm Chúa ở Quảng Nam - Đàng Trong (miền Nam) vào cuối thế kỷ 16. Ông và con cháu đã mở rộng quyền lực của gia tộc Nguyễn ra nhiều vùng lãnh thổ khác, giúp thống nhất và kiểm soát miền Nam, tạo nền móng cho sự thống nhất đất nước sau này.

2. Giai đoạn phục hưng và phát triển vùng miền Nam: Dưới thời các vị chúa Nguyễn, vùng Đàng Trong đã phát triển về mặt kinh tế, văn hóa và xã hội. Các vị chúa này đã thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế nông nghiệp, thương mại và thủ công nghiệp trong vùng.

3. Lãnh đạo trong việc chống ngoại xâm: Gia tộc Nguyễn đã chơi một vai trò quan trọng trong việc chống lại các cuộc xâm lược từ các nước láng giềng như nhà Mạc, nhà Tây Sơn và người Pháp.

4. Sự ra đời của triều đại Nguyễn cuối cùng: Cuối cùng, với sự kiện thất bại của cuộc kháng chiến chống lại người Pháp (1862-1884), gia đình Nguyễn đã phải ký kết Hiệp định Huế vào năm 1884, chấp nhận sự thống trị của Pháp. Điều này dẫn đến việc lập ra triều đại Nguyễn cuối cùng, với nhà vua là Bảo Đại, cho đến khi nước Việt Nam thống nhất lại vào năm 1975.