Năm 1945-1946 là thời điểm có ý nghĩa chiến lược đối với quan hệ Việt – Pháp, liên quan tới vấn đề chiến tranh hay hoà bình ở Việt Nam. Đối với Pháp, các sự kiện của quan hệ hai nước trong giai đoạn này đã ảnh hưởng sâu sắc đến số phận của Liên bang Đông Dương cũng như quyền lợi, vị trí của Pháp ở Viễn Đông.
      Sau cuộc gây hấn ở Sài Gòn ngày 23-9-1945, quân đội Pháp đánh chiếm Nam Bộ và cực Nam trung Bộ. Sau khi thôn tính Nam Bộ và Nam Trung Bộ, thực dân Pháp chuẩn bị tiến quân ra miền Bắc để thôn tính nước ta. Nhưng với lực lượng hiện có (3,5 vạn), trong khi chưa bình định xong Nam Bộ, nếu đưa quân ra miền Bắc chúng thấy không thể đạt mục đích và chắc chắn sẽ vấp phải lực lượng lớn mạnh gấp bội của nhân dân Việt Nam. Hơn nữa, sự có mặt của quân Tưởng ở miền Bắc cũng là một trở ngại cho Pháp khi chúng đưa quân ra . Tình hình đó buộc Pháp phải dùng thủ đoạn chính trị: Điều đình với chính phủ Tưởng Giới Thạch để được thay thế quân Tưởng chiếm đóng miền Bắc Việt Nam.
      Về phía Tưởng, hơn nữa năm “Hoa quân nhập Việt” nhưng đã không thực hiện được âm mưu lật đổ chính quyền cách mạng Việt Nam, trong khi phong trào do Đảng cộng sản Trung Quốc lãnh đạo ngày một mạnh lên. Vì thế Tưởng Giới Thạch thấy cần tập trung lực lượng đối phó với phong trào cách mạng của nhân dân Trung Quốc đang dâng lên cao. Vì thế, Tưởng và Pháp thoả hiệp với nhau đi đến ký kết bản Hiệp ước Hoa – Pháp ngày 28-2-1946 tại Trùng Khánh. Theo thoả ước này, chính quyền của Tưởng đồng ý cho quân đội Pháp thay thế quân đội Tưởng dưới danh nghĩa giải giáp quân đội Nhật ở Bắc Đông Dương. Đổi lại, Pháp đã có những nhân nhượng quan trọng vớiTrùng Khánh: chấp nhận trả lại các tô giới và nhượng địa tại Trung Quốc, bán cho Trung Quốc đoạn đường sắt Côn Minh - Hồ Kiều, dành cho Trung Quốc một đặc khu tự do thương mại ở cảng Hải Phòng, miễn thuế cho hàng hoá nhập cảnh và vận chuyển trên đoạn đường sắt Hải Phòng tới biên giới Việt – trung, cho phép người Hoa tại Việt Nam hưởng các quyền lợi về kinh tế và pháp lý ở Việt Nam..