Trong một truyện ngắn, chủ đề thường là chủ đề cơ bản hay khái niệm mà tác phẩm xoay quanh. Đây là những suy ngẫm triết học, đạo đức, hoặc văn hóa được truyền tải qua cốt truyện, nhân vật, và sự kiện. Ví dụ, một truyện ngắn với chủ đề tình yêu sẽ khám phá khía cạnh cảm xúc này theo nhiều cách khác nhau như lãng mạn, gia đình, hay đồng đội.
Tư tưởng, ngược lại, chỉ ra giá trị cá nhân hoặc niềm tin sâu sắc nhất định tạo nên bối cảnh cho tác phẩm. Chúng phản ánh niềm tin, thái độ, và giá trị của chính tác giả đối với cuộc sống và thế giới xung quanh họ. Tư tưởng có thể bao gồm từ đánh giá đạo đức đến động lực xã hội.
Một đề tài, mặt khác, là trọng tâm cụ thể hoặc chủ đề chính mà tác giả chọn để thảo luận. Nó là yếu tố trung tâm của quá trình kể chuyện và thu hút khán giả vào câu chuyện đang diễn ra. Một đề tài có thể là bất kỳ điều gì từ mối quan hệ giữa con người với nhau, vấn đề môi trường, sự phức tạp của tuổi trưởng thành, v.v.