Ngô Tất Tố là một trong những nhà văn hiện thực phê phán nổi tiếng nhất thời kì cách mạng. Các tác phẩm của ông luôn đi liền với hình ảnh những người nông dân khốn khổ, luôn bị bóc lột, bị áp bức mà không thể tìm ra được lối thoát. Và nhắc tới ông, có lẽ chúng ta sẽ được nghe đầu tiên là tác phẩm “Tắt đèn”. Và trong tác phẩm, phân đoạn “Tức nước vỡ bờ” là một  trong những đoạn văn gây nhiều xúc động và có ý nghĩa nhất trong lòng người đọc. Chị Dậu qua đoạn trích "Tức nước vỡ bờ" trong tác phẩm "Tắt đèn" của Ngô Tất Tố là một hình tượng tiêu biểu cho sức sống, sức phản kháng mãnh liệt của người nông dân trước những áp bức bất công.

Hình ảnh làng Đông Xá nơi gia đình chị Dậu đang sinh sống. Nhà chị Dậu thuộc hạng cùng đinh trong làng, gia cảnh nghèo đi làm quần quật chẳng đủ nuôi mấy đứa con. Mỗi năm một lần lại đến hạn nộp sưu thuế, bọn lý chủ cường hào đang đi thúc dục. Không ngoại lệ nhà chị Dậu cũng phải đóng sưu thuế nhưng nhà chị nghèo lấy tiền đâu ra mà đóng. Nhưng theo cách tính của lý chủ, cường hào em trai chồng đã mất từ năm ngoái nhưng theo ngày âm thì chưa tròn nên vẫn phải đóng sưu như bình thường. Nhà chị không có đủ tiền đóng sưu thuế, chị đã bán đàn cho mẹ chó con và nghĩ đến việc bán cái Tý để trả nợ. Một người mẹ với tình yêu thương con vô bờ bến mà phải bán đi đứa con mang thai chín tháng mười ngày với giá rẻ mạt không bằng cho cho nhà Nghị Quế - địa chủ trong làng để lấy tiền nộp sưu cho chồng. Khó khăn lắm mới nộp được cho anh chồng nhưng còn phần của em chồng. Hai vợ chồng chị cảm thấy thật vô lý khi người đã khuất phải đóng sưu. Phận người nông dân thấp cổ bé họng sao nói lại được với giai cấp trên. Anh chồng sau sự phán kháng đã bị bọn lý chủ, cường hào trói lại đánh đập dã man. Sau trận đòn roi anh cũng được thả về, nhìn anh thân mình đầy thương tích thấy thương làm sao.

Đối mặt với điều vô lý của bọn tay sai chị Dậu chẳng biết làm gì chỉ nhẫn nhục vì sợ chồng bị đánh tiếp. Khó khăn lắm chồng chị mới được thả về, nhìn chồng thân đầy vết thương chị xót xa không thôi. Đau khổ và xót xa nhưng chị cố dằn lòng xuống nấu bát cháo đưa cho chồng. Đây có khi là những hạt gạo cuối cùng trong nhà nhưng chỉ là bát cháo loãng. Chị chỉ nhẹ nhàng nói với chồng "Thầy em cố gắng dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột". "Thầy em" tiếng gọi thân thương ngọt ngào chị dành cho chồng. Lời của người đàn bà nhà quê tuy mộc mạc nhưng lại mang biết bao tâm tư, tình cảm mà ít ai sánh được.

Chị còn bế cái Tửu trong đầu nghĩ chồng có đau không?, Cháo có vừa không? Bao nhiêu suy nghĩ trong đầu chị nên không ngăn được chị hỏi thăm chồng. "Anh ăn có ngon miệng không?". Chị ân cần động viên vì chị thương chồng phải chịu đòn roi.  Trong cái xã hội chia theo giai cấp, con người phải chịu bao khổ cực, nhẫn nhục nhưng vẫn có một người phụ nữ với tình cảm chân thành, son sắc, sẵn sàng hy sinh cho chồng. Chị không quên quay ra múc cháo cho con, còn chị chị chỉ cần chồng và con được no, được ngon miệng là chị đã ấm lòng. Qua đây, ta nhận thấy chị Dậu người phụ nữ đảm đang, chu đáo hết mực yêu thương, chăm sóc và lo lắng cho chồng con mình.

Khi chưa kịp húp hết bát cháo thì bè lũ cai lệ ập tới hòng bắt anh Dậu đi. Chị Dậu lo lắng cho sự an nguy của chồng, nhất là khi đang đau ốm này, chị cố gắng dùng lời lẽ khẩn thiết, van xin để mong chúng thương tình mà tha cho chồng chị. Chị xưng con gọi bọn tay sai là ông thể hiện cái nhún nhường xuống nước của người dân thấp cổ bé họng. Đó là những ân tình sâu nặng thể hiện tấm lòng thiết tha của một người vợ dành cho chồng, một tình thân đẹp đẽ và tình yêu thương giữa con người với con người. Điều đó đối lập hoàn toàn với sự bạo ngược, ngang tàng của bè lũ cai lệ, lý trưởng vô nhân tính kia. Những lời xót xa cất lên nghe sao mà thảm thiết thê lương đến nghẹn lòng. Đúng như nhan đề của đoạn trích “tức nước vỡ bờ”, khi con người đã bị đảy đến bước đường cùng, không thể chịu đựng được nữa thì sẽ vùng lên đấu tranh quyết liệt. Tên cai lệ " Rút dây thừng trong tay anh hậu cần lý trưởng, hắn chạy sầm sập đến chỗ anh Dậu để bắt trói điệu anh ra đình", để bảo về chồng cũng như nhân phẩm chị đã kiên quyết chống cự: " Mày trói chồng bà đi, bà cho mày xem". Cách xưng hô thay đổi, chị từ việc xưng hô “ ông- cháu” đã chuyển thành “ tôi” và cuối cùng là “ bà- mày”. thể hiện sự cương quyết trong việc bảo vệ chồng của mình. Cùng với lời nói chị Dậu đã sấn tới lôi cổ một tên lính đẩy ra ngoài cửa khiến cho tên lính ngã chỏng gọng chúng lồm cồm bò dậy rồi đi mất. Sự phản ứng mạnh mẽ của chị Dậu khiến cho bọn chúng sợ mà không dám bắt anh Dậu đi nhưng đây chỉ là sự phản ứng nhất thời mang tính bộc phát không phải là sự phản kháng có đường lối chủ đích. Nhưng nó cho thấy sự phản kháng của người nông dân khi bị xô đẩy tới đường cùng.

Đặc sắc nghệ thuật của đoạn trích được thể hiện ở khả năng khắc họa nhân vật đại tài của Ngô Tất Tố. Xây dựng hình tượng nhân vật chị Dậu, tác giả muốn khắc họa chân dung người phụ nữ Việt Nam đức hạnh, biết chịu đựng nhưng vô cùng quyết liệt, giàu sức phản kháng. Một đặc sắc nghệ thuật điển hình của đoạn trích là ngôn ngữ đối thoại giữa các nhân vật. Lấy chất liệu đời sống, khai thác giá trị thực tiễn, lời ăn tiếng nói của nhân vật góp phần định hình thể loại văn chương và ghi dấu cá tính tác giả. Ngôn ngữ thôn quê bình dị, chất phác, điển hình cho từng tuyến nhân vật. Tên cai lệ thì ngang tàng, hống hách, chị Dậu lại thiết tha, lễ độ, đồng thời quật cường, đanh thép, bà cụ hàng xóm xuất hiện với giọng điệu lo âu, cám cảnh. Việc sử dụng ngôn ngữ thuần túy tự nhiên khiến văn của Ngô Tất Tố tự có chiều sâu, tái hiện không khí làng quê đặc trưng thời bây giờ. Đặc sắc nghệ thuật  trong đoạn trích đã khẳng định tài năng của tác giả, góp phần làm nên đại thành công của tập tiểu thuyết. Khả năng xây dựng cốt truyện, khai thác nhân vật và bút pháp tài hoa đã tái hiện bức tranh hiện thực làng quê Việt Nam xưa. Đặt trong hoàn cảnh đất nước ngày ấy, tác phẩm được coi như lời kêu gọi nhân dân đứng dậy chống áp bức đấu tranh, giành lại nhân quyền cho chính bản thân mình.

Văn học nằm ngoài quy luật của sự băng hoại chỉ mình nó không chấp nhận cái chết. Những tác phẩm văn học chiêm chinh bao giờ cũng có sức sống mạnh mẽ bền lâu vượt lên mọi bờ cõi và giới hạn. Với giá trị nhân đạo sâu sắc, đoạn trích tức nước vỡ bờ nói chung, hình thành nên nhân vật chị Dậu nói riêng sẽ sống mãi trong lòng người đọc. Chị chính là tiêu biểu cho người phụ nữ nông dân Việt Nam giàu đức hy sinh, yêu thương chồng con hết mực và đặc biệt là khao khát sống, khao kháo hạnh phúc mãnh liệt.