Trong đoạn thơ "Hạt gạo làng ta" của Trần Đăng Khoa, tác dụng của các phép tu từ rất rõ ràng và sâu sắc.

Trước hết, tác giả sử dụng phép so sánh để làm nổi bật đặc điểm của hạt gạo: "Có vị phù sa / Của sông Kinh Thầy" và "Có hương sen thơm / Trong hồ nước đầy". So sánh gạo với vị phù sa và hương sen không chỉ tạo hình ảnh cụ thể, sinh động mà còn làm nổi bật sự tinh khiết và hương vị đặc biệt của hạt gạo làng quê. Điều này giúp người đọc hình dung rõ hơn về chất lượng và giá trị của sản phẩm nông nghiệp địa phương.

Bên cạnh đó, tác giả cũng sử dụng phép nhân hóa khi gắn hạt gạo với “lời mẹ hát” và các cảm xúc “ngọt bùi đắng cay”. Phép nhân hóa này không chỉ làm cho hạt gạo trở nên sống động và gần gũi mà còn gợi nhớ về tình yêu thương và sự chăm sóc của mẹ đối với con cái. Nó nhấn mạnh rằng hạt gạo không chỉ là thực phẩm mà còn là kết quả của công sức, tình cảm và truyền thống gia đình.

Cuối cùng, phép liệt kê được sử dụng khi nêu ra các đặc điểm của hạt gạo: vị phù sa, hương sen, và lời mẹ hát. Phép liệt kê làm tăng tính rõ ràng và nhấn mạnh tầm quan trọng của mỗi yếu tố trong việc tạo nên giá trị của hạt gạo, giúp người đọc cảm nhận được sự phong phú và đa dạng trong mỗi hạt gạo làng quê.

Tổng hợp lại, các phép tu từ trong đoạn thơ giúp làm nổi bật giá trị của hạt gạo không chỉ từ góc độ vật chất mà còn từ các yếu tố tinh thần và cảm xúc, làm cho hạt gạo trở thành biểu tượng của sự kết nối giữa con người và thiên nhiên, giữa truyền thống và hiện tại.